Southfront 31.03.2017
Η Βενεζουέλα θα μπορούσε να είναι μια από τις πλουσιότερες χώρες του πλανήτη, άντ’ αυτού, διέρχεται μια βαθύτατη οικονομική και πολιτική κρίση.
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 19 χρόνων, οι λεγόμενοι οπαδοί του Τσάβες, οι υποστηρικτές του Ούγκο Τσάβες, πρώην προέδρου της Βενεζουέλας και ηγέτη του Πέμπτου Δημοκρατικού Κινήματος του σοσιαλιστικού κόμματος, το οποίο αργότερα προσχώρησε στο Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Βενεζουέλας, κυβερνούν τη χώρα. Τώρα, η δεξιά αντιπολίτευση, για πρώτη φορά μέσα σε 17 χρόνια, έχει την ευκαιρία να αναλάβει την εξουσία. Αλλά τα προβλήματα της Βενεζουέλας είναι τεράστια. Το αν οι αντιπολιτευόμενοι μπορούν να τα λύσουν είναι ένα μεγάλο ερώτημα.
Τα αποτελέσματα των τελευταίων προεδρικών εκλογών του 2013, όταν νίκησε ο σημερινός πρόεδρος της Βενεζουέλας Nicolas Maduro, ξεσήκωσαν διαμαρτυρίες. Ο Henrique Capriles Radonski, ένας εκπρόσωπος του Κόμματος Δικαιοσύνη Πρώτα, ο οποίος ήταν λίγες μόνο μονάδες πίσω από τον Maduro, αρνήθηκε να αναγνωρίσει τη νίκη του αντιπάλου του, ζητώντας να ξαναμετρηθούν οι ψήφοι. Ωστόσο, το Εθνικό Εκλογικό Συμβούλιο επιβεβαίωσε τη νίκη των «Τσαβίστας», παρά τις συγκρούσεις μεταξύ αστυνομίας και διαδηλωτών, κατά τη διάρκεια των οποίων 7 άτομα σκοτώθηκαν και πάνω από 60 τραυματίστηκαν.
Από το Φεβρουάριο του 2014 και μέχρι σήμερα, διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες, οι κύριοι λόγοι των οποίων είναι η διαφθορά, η κατάσταση της οικονομίας και η έλλειψη αγαθών, συνεχίζονται στη χώρα. Από το 2016 οι διαδηλωτές έχουν έναν ακόμη στόχο – να εκτοπίσουν το Maduro από τη θέση προέδρου.
Στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης αστάθειας, το Μάιο του 2016, οι ηγέτες της αντιπολίτευσης προσέφυγαν στο Εθνικό Εκλογικό Συμβούλιο (CNE), προκειμένου να ξεκινήσει τις προετοιμασίες για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος σχετικά με την πρόωρη λήξη των εξουσιών του Maduro.
Τον Αύγουστο του 2016, το εκλογικό συμβούλιο δήλωσε ότι αυτή η πρωτοβουλία συγκέντρωσε τον απαραίτητο αριθμό ψήφων (1 τοις εκατό του εκλογικού σώματος) για τη δεύτερη φάση του δημοψηφίσματος. Τον Οκτώβριο, η CNE ανακοίνωσε ότι το δεύτερο στάδιο της προετοιμασίας για το εθνικό δημοψήφισμα ανεστάλη επ ‘αόριστον, ενώ το στάδιο της συλλογής υπογραφών είχε προγραμματιστεί να διεξαχθεί από τις 26 έως τις 28 Οκτωβρίου.
Η αντίδραση του κοινοβουλίου ήταν άμεση. Στις 25 Οκτωβρίου 2016, η Εθνοσυνέλευση ψήφισε για να ξεκινήσει μια διαδικασία μομφής εναντίον του Maduro. Αυτά τα γεγονότα επιδείνωσαν την πολιτική κρίση, και η επικοινωνία μεταξύ των εκπροσώπων της εκτελεστικής εξουσίας και της Συνδιάσκεψης Λαϊκής Ενότητας εκλογικού συνασπισμού των πολιτικών κομμάτων της Βενεζουέλας ξεκίνησε στο τέλος του μήνα, χάρη στη συμμετοχή των διεθνών μεσολαβητών.
Στις 9 Ιανουαρίου του 2017, το Ανώτατο Δικαστήριο της Βενεζουέλας κατέστησε σαφές στη Βουλή ότι το ψήφισμα για «τη λήξη της θητείας» του προέδρου της χώρας, δεν έχει απολύτως καμία νομική ισχύ. Σύμφωνα με το σύνταγμα του κράτους, η Εθνοσυνέλευση δεν έχει την εξουσία να αποπέμψει τον Πρόεδρο από την εξουσία. Στο τέλος του ίδιου μήνα, η Συνδιάσκεψη Δημοκρατικής Ενότητας κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι δεν τηρεί τις συμφωνίες και είπε ότι σταμάτησε οριστικά το διάλογο με τις αρχές.
Δεν υπάρχει, λοιπόν, πραγματική και άμεση απειλή απομάκρυνσης από την εξουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας λόγω του ψηφίσματος της Εθνοσυνέλευσης. Ωστόσο, το 2018, στη χώρα θα γίνουν οι τακτικές προεδρικές εκλογές. Και οι πιθανότητες του Maduro για επανεκλογή είναι πολύ μικρές.
Στις 30 Μαρτίου 2017, το Ανώτατο Δικαστήριο της Βενεζουέλας ανακοίνωσε ότι έχει αναλάβει πλήρως τις αρμοδιότητες της νομοθετικής εξουσίας, αντί της Εθνοσυνέλευσης, η οποία ελέγχεται από την αντιπολίτευση. «Εφ’ όσον η κατάσταση της ασέβειας [στο δικαστικό σώμα] και η έγκριση μη έγκυρων αποφάσεων από την Εθνοσυνέλευση συνεχίζεται, αυτό το δικαστικό σώμα εγγυάται ότι η εκτέλεση των κοινοβουλευτικών καθηκόντων θα πραγματοποιείται απευθείας από το ίδιο ή από έναν οργανισμό που αυτό θα δημιουργήσει για τη διαφύλαξη του κράτους με βάση τους κανόνες δικαίου» γράφει το κείμενο της απόφασης.
Σύμφωνα με την απόφαση, η έλλειψη σεβασμού για το δικαστικό σώμα έγκειται στο γεγονός ότι το κοινοβούλιο της Βενεζουέλας απέτυχε να συμμορφωθεί με την απαίτηση του Ανωτάτου Δικαστηρίου να ακυρώσει την εκλογή των βουλευτών από το κράτος του Αμαζονίου το Δεκέμβριο του 2015. Την εποχή εκείνη, η δικαστική αρχή έλαβε την κατάλληλη απόφαση λόγω παραβιάσεων που αποκαλύφθηκαν κατά τη διαδικασία της ψηφοφορίας.
Η αντιπολίτευση κέρδισε τις βουλευτικές εκλογές το 2015 για τρεις λόγους. Πρώτον, η δυσαρέσκεια αυξάνεται στη χώρα, λόγω της έλλειψης ορισμένων κατηγοριών προϊόντων, το επίπεδο της διαφθοράς και την αύξηση του εγκλήματος. Δεύτερον, η ήδη δύσκολη οικονομική κατάσταση επηρεάστηκε έντονα από την παγκόσμια μείωση των τιμών της ενέργειας, συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου, το οποίο είναι περίπου το 95 τοις εκατό του συνόλου των εξαγωγών της Βενεζουέλας. Τέλος, η δημοτικότητα του σημερινού προέδρου της Βενεζουέλας ως ανεξάρτητου πολιτικού ήταν σημαντικά χαμηλότερη από εκείνη του προκατόχου του, του Τσάβες. Ο Τσάβες κέρδιζε σταθερά 6-10 τοις εκατό περισσότερες ψήφους από τον Maduro στις προεδρικές εκλογές.
Ένα ανέκδοτο κυκλοφορεί στη Βενεζουέλα: «Πότε να πάτε σε ένα κατάστημα; Όταν υπάρχει μια τεράστια ουρά στη είσοδό του». Τα ράφια των καταστημάτων είναι άδεια τον υπόλοιπο καιρό. Μόλις το ψωμί, το ρύζι και ο καφές, που πωλούνται σε «δίκαιες τιμές», σύμφωνα με το διάταγμα του Maduro, παραδίδονται στα καταστήματα, ένα πλήθος παρατάσσεται στην είσοδό τους. Η λαχτάρα των ανθρώπων για φθηνά τρόφιμα, που βρίσκονται σε έλλειψη, ή οι τρελές τιμές στα τρόφιμα στη μαύρη αγορά είναι αυτό που το σοσιαλιστικό κράτος προσφέρει σήμερα στους πολίτες του.
Εν τούτοις, οι κάτοικοι της Βενεζουέλας έχουν δίπλα τους την Κολομβία, όπου και τρέχουν κατά κύματα για να αγοράσουν ρύζι και φάρμακα. Μερικές φορές η κατάσταση στα σύνορα είναι ανεξέλεγκτη.
Στους πύρινους λόγους του, ο Maduro πείθει τους συμπολίτες του για την τεχνητή κρίση στα τρόφιμα και τις ιατρικές υπηρεσίες. Και έχει δίκιο τουλάχιστον στο γεγονός ότι οι τάξεις των ιδιοκτητών της ακίνητης περιουσίας δε χρειάζονται το σοσιαλιστικό καθεστώς.
Για παράδειγμα, το Μάιο του 2016, η εταιρεία ζυθοποιίας Polar, που παράγει σχεδόν το 80 τοις εκατό του συνόλου της τοπικής μπύρας, ανακοίνωσε σε ολόκληρη τη χώρα πως σταματά την παραγωγή μπύρας. Οι ιδιοκτήτες της Polar, δήλωσαν ότι η εταιρεία έπρεπε να αγοράσει βύνη κριθαριού από το εξωτερικό, και αυτό θα μπορούσε να το κάνει μόνο με δολάρια. Το 2016, το επίσημο ποσοστό του λεγόμενου «ισχυρού μπολιβάρ» ήταν 10 μπολιβάρ ανά δολάριο. Ωστόσο, ήταν αδύνατο να πάρει κάποιος δολάρια σ’ αυτήν την τιμή. Το πραγματικό ποσοστό ήταν 400 μπολιβάρ ανά δολάριο, η τιμή αυτή ίσχυε στη μαύρη αγορά. Αλλά όταν οι εταιρείες προσπαθούν να αγοράσουν δολάρια, ο Maduro τις κατηγορεί ότι αποθηκεύουν δολάρια για μελλοντική χρήση και για να υπονομεύσουν την τιμή του μπολιβάρ. Με τη σειρά τους, οι τάξεις των ιδιοκτητών τού ζητούν να αφήσει το τοπικό νόμισμα να κινείται ελεύθερα. Στην προσπάθειά τους να πιέσουν τον Πρόεδρο, ίσως να έχουν δημιουργήσει ένα τεχνητό έλλειμμα ορισμένων αγαθών και προϊόντων.
Τον Ιούλιο του 2016 το McDonald ανέστειλε τις πωλήσεις του Big Mac στη Βενεζουέλα λόγω της έλλειψης βασικών συστατικών – προϊόντα άρτου. Οι πωλήσεις στις τηγανητές πατάτες διακόπηκαν ακόμη νωρίτερα, και αντικαταστάθηκαν με ρίζες yucca, που σερβίρονταν τηγανισμένες ή αλατισμένες.
Την ίδια εποχή περίπου, η αμερικανική εταιρεία Kimberley-Clark, ηγέτης στην κατασκευή πανών, ανακοίνωσε το κλείσιμό της. Ο Maduro δήλωσε αμέσως ότι η εταιρεία του Τέξας συμμετείχε στον οικονομικό πόλεμο των ΗΠΑ εναντίον της Βενεζουέλας και υποσχέθηκε να πληρώσει αποζημιώσεις στους 971 εργαζομένους, οι οποίοι κατέλαβαν τα καταστήματα της Kimberley-Clark. Ωστόσο, ο ίδιος δεν έχει μοχλούς επιρροής της κατάστασης στο σύνολό της. Ο Πρόεδρος, επίσης, δεν μπορεί να επηρεάσει την αμερικανική τράπεζα Citibank, η οποία απείλησε να μπλοκάρει όλους τους λογαριασμούς της Κεντρικής Τράπεζας της Βενεζουέλας. Την ίδια στιγμή, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προέβλεψε πληθωρισμό της τάξης του 1640% για τη Βενεζουέλα το 2017.
Οι ηγέτες της αγοράς σε όλο τον κόσμο συμβουλεύουν τις αρχές της Βενεζουέλας να εγκαταλείψουν το «ισχυρό μπολιβάρ» και τον κρατικό έλεγχο της οικονομίας. Αλλά αν ο Maduro ακολουθήσει τις συμβουλές τους, ο πληθυσμός της χώρας θα λιμοκτονήσει κυριολεκτικά μέχρι θανάτου, καθώς και η μάχη για την καταπολέμηση της φτώχειας, το βασικό πραγματικό επίτευγμα των σοσιαλιστών, θα χαθεί.
Ένα θλιβερό παράδοξο είναι ότι η Βενεζουέλα θα μπορούσε να είναι μια από τις πλουσιότερες χώρες του πλανήτη. Τα ερευνηθέντα αποθέματα πετρελαίου της είναι τα μεγαλύτερα στον κόσμο και ανέρχονται, σύμφωνα με διάφορα δεδομένα, σε 70-170 δισεκατομμύρια τόνους ή 17,5% των παγκόσμιων αποθεμάτων. Οι πωλήσεις πετρελαίου αποτελούν το 95% του ΑΕΠ της Βενεζουέλας και οι επί δεκαετίες υψηλές τιμές δημιουργήσαν μια υλική βάση για το σοσιαλισμό της Βενεζουέλας.
Η πτώση των διεθνών τιμών του πετρελαίου γκρέμισε τη Βενεζουέλα. Αν προηγουμένως η φτωχή πλειοψηφία του πληθυσμού υποστήριζε την κυβέρνηση των σοσιαλιστών, καθώς τους παρείχε ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο, τώρα επικρίνουν το Maduro με τον ίδιο τρόπο που το έκανε εξαρχής η αστική τάξη. Οι πολιτικοί κληρονόμοι του Τσάβες χάνουν με ταχείς ρυθμούς την κοινωνική τους βάση – πλούσιοι και φτωχοί άνθρωποι επικρίνουν τώρα τον Πρόεδρο. Οι κάτοικοι της Βενεζουέλας δημοσιεύουν στα κοινωνικά δίκτυα φωτογραφίες των άδειων ψυγείων τους με σχόλια, όπως «Αυτό είναι που μας έφερε ο σοσιαλισμός» και οι δικαιολογίες της ηγεσίας της χώρας του στυλ «Όλα αυτά είναι μηχανορραφίες της CIA» έχουν εδώ και πολύ καιρό κουράσει τους πάντες.
Σ’ αυτό το περιβάλλον του πληθωρισμού, των άδειων ραφιών των καταστημάτων και των τακτικών διακοπών ρεύματος, δεν ήταν δύσκολο για τη δεξιά αντιπολίτευση να μαζέψει υπογραφές από 400.000 ψηφοφόρους, προκειμένου να ξεκινήσει το δημοψήφισμα για την παραίτηση του Maduro. Ο Henrique Capriles, ένας εκπρόσωπος του κόμματος Δικαιοσύνη Πρώτα, ο οποίος ήταν μόλις λίγο πίσω από Maduro στις προεδρικές εκλογές του 2013, ήλπιζε να κερδίσει τις πρόωρες εκλογές, οι οποίες θα έπρεπε να είχαν πραγματοποιηθεί ως αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.
Ο Capriles επέμεινε στον ταχύ προσδιορισμό της ημερομηνίας του δημοψηφίσματος και στηρίχθηκε ανοιχτά από τις ΗΠΑ – ο τότε υφυπουργός Τζον Κέρι προειδοποίησε ότι δε θα επιτρέψει στο Καράκας να «παίξει παιχνίδια με την αναβολή του δημοψηφίσματος». Ταυτόχρονα, όλα τα αγγλοσαξονικά μέσα ενημέρωσης δημοσιεύσαν άρθρα σχετικά με την τραγική κατάσταση της Βενεζουέλας, και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατηγόρησαν το Maduro ότι προκαλεί μια ανθρωπιστική καταστροφή. Οι ηγέτες του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών (ΟΑΚ) πρότειναν ακόμη και την αναστολή της συμμετοχής της Βενεζουέλας στην οργάνωση λόγω των τακτικών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα. Με τον τρόπο αυτό, εκτός από την οικονομική πίεση, η Βενεζουέλα βρίσκεται επίσης κάτω από την ισχυρή πίεση της πληροφόρησης.
Σε αυτήν την κατάσταση, οι σημαντικότεροι εταίροι της Βενεζουέλας, η Κίνα και η Ρωσία, προσπαθούν να βοηθήσουν κάπως την κατάσταση. Έτσι, το Πεκίνο αναδιάρθρωσε το χρέος του Καράκας σε 65 δις $, ενώ ο διευθύνων σύμβουλος της Rosneft Ιγκόρ Σέτσιν επισκέφθηκε τη χώρα, προκειμένου να «επεκτείνει τη συνεργασία μεταξύ της Rosneft και της εταιρείας της Βενεζουέλας PDVSA». Ωστόσο, αυτό δεν αντικατοπτρίζεται στο περιεχόμενο των ψυγείων των απλών ανθρώπων της Βενεζουέλας, και η δυσαρέσκεια με τον Πρόεδρο συνεχίζει να αυξάνεται.
Ο Capriles, ο κύριος αντίπαλος του σημερινού προέδρου, είναι ένας εκπρόσωπος της αστικής τάξης της Βενεζουέλας και κληρονόμος μιας πλούσιας οικογένειας. Το πρόγραμμά του περιλαμβάνει τη βελτίωση των σχέσεων με τις ΗΠΑ και τον «εκδημοκρατισμό της δημόσιας περιουσίας.» Με αυτόν τον τρόπο, υποτίθεται ότι όταν ο ίδιος ανέβει στην εξουσία οι αμερικανικές εταιρείες θα έρθουν στη Βενεζουέλα, η κρατική περιουσία θα ιδιωτικοποιηθεί, και η χώρα θα επιστρέψει στον άγριο καπιταλισμό, παραδοσιακό σ’ αυτά τα μέρη. Είναι δύσκολο να πούμε πόσο μπορεί να βοηθήσει τους απλούς ανθρώπους της Βενεζουέλας. Οι φιλελεύθεροι της Βενεζουέλας δεν έχουν καμία πρακτική εμπειρία στη διακυβέρνηση της χώρας.
Η αντιπολίτευση αρέσκεται να επικρίνει την κυβέρνηση των σοσιαλιστών για το γεγονός ότι καταβροχθίζει τα έσοδα από το πετρέλαιο εδώ και δεκαεπτά χρόνια αντί να διαφοροποιήσει την οικονομία της χώρας. Αλλά και η αντιπολίτευση το μόνο που έχει κάνει όλα αυτά τα χρόνια, είναι να επιπλήττει τους σοσιαλιστές και να φτιάχνει καρικατούρες του Τσάβες. Δεν είναι εντελώς ξεκάθαρο το πώς σκοπεύουν να λύσουν τα προβλήματα της οικονομικής βάσης, που αποτελείται κατά 95 τοις εκατό από τα έσοδα από το πετρέλαιο στη δομή του ΑΕΠ.
