Τι είναι το παντουφλάζ; Όρος που πρωτοχρησιμοποιήθηκε στη Γαλλία, όταν υψηλόβαθμοι δημόσιοι υπάλληλοι εγκατέλειπαν τις θέσεις τους μεταπηδώντας στον ιδιωτικό τομέα. Συνήθως αυτοί οι υπάλληλοι ήταν απόφοιτοι του Πολυτεχνείου ή της Σχολής Δημόσιας Διοίκησης. Ο όρος έχει αποκτήσει ένα βαρύ φορτίο και είναι συνώνυμος του αμερικάνικου «κυλιόμενες πόρτες», που τον τελευταίο καιρό – μιλώντας για ζητήματα διαφάνειας – έχει ακουστεί λίγο περισσότερο.
Η πρόσληψη του Ζοζέ Μπαρόσο, πρώην Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, από την Goldman Sachs έβγαλε κόκκινη σημαία ξανά για ζητήματα παντουφλάζ, δηλαδή για το τι σημαίνει ουσιαστικά σύγκρουση συμφερόντων και κυρίως για το τι μπορεί να κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα όργανά της για να αντιμετωπίσει μια ολοένα αυξανόμενη τάση να μην λαμβάνεται υπόψη το δημόσιο συμφέρον.
Έτσι, πριν μερικούς μήνες ο διάδοχος του Μπαρόζο, ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, πρότεινε να υιοθετηθούν νέοι, αυστηρότεροι κανόνες δεοντολογίας. Μεταξύ άλλων, ζήτησε να παραταθεί στα τρία χρόνια (από 18 μήνες που είναι σήμερα) η περίοδος κατά την οποία οι πρώην Επίτροποι είναι υποχρεωμένοι να ζητούν την άδεια της Επιτροπής για να εργαστούν σε ιδιωτικές επιχειρήσεις.
Χτες, ο Γενικός Γραμματέας του άλλου ευρωπαϊκού οργάνου, του Συμβουλίου της Ευρώπης, Θορμπγιόρν Γιάγκλαντ, σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε στο NewEurope αναφέρθηκε στο GRECO, το όργανο που έχει θεσπίσει το Συμβούλιο για να αντιμετωπίσει τη διαφθορά. Υπογράμμισε ότι είναι σημαντικό – εκτός από τις οδηγίες που έχουν ήδη δημοσιευθεί για τις απαραίτητες θεσμικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν – να επεκταθεί και σε συγκεκριμένες αξιολογήσεις του πώς μέχρι στιγμής κινούνται ως προς το θέμα της σύγκρουσης συμφερόντων υψηλά κυβερνητικά στελέχη της ΕΕ και των κυβερνήσεων των χωρών της.
Υπάρχει ένα βαθύ ρήγμα για να μπορέσει κανείς να κάνει μια τέτοια αξιολόγηση. Το πρώτο εμπόδιο ή πρόκληση ας πούμε, είναι ότι πρέπει όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς να αντιληφθούμε την διαφθορά και τη σύγκρουση συμφερόντων με τον ίδιο τρόπο. Είναι θέμα λεξιλογίου και κυρίως περιεχόμενου. Υπήρξαν για παράδειγμα φωνές που δήλωναν τον περασμένο Οκτώβριο ότι δεν καταλαβαίνουν γιατί η Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, που εργαζόταν πριν γίνει Ευρωπαία Επίτροπος στην Παγκόσμια Τράπεζα, θα ήταν πρόβλημα να εγκαταλείψει την επιτροπεία για να ξαναγυρίσει στη θέση της στην Παγκόσμια Τράπεζα. Οφείλουμε να ορίσουμε τι είναι διαφάνεια και τι δεν είναι, με τον ίδιο τρόπο που οφείλουμε να ορίσουμε και να συμφωνήσουμε τι επομένως αποτελεί σύγκρουση συμφερόντων. Η ίδια η έκθεση που δημοσιεύθηκε εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Βιβλιοθήκης το 2013 με τίτλο «Σύγκρουση συμφερόντων στη δημόσια διοίκηση» αναφέρει ορισμό και περιεχόμενο από διαφορετικούς οργανισμούς που ενώ έχουν μερικά κοινά σημεία δεν φαίνεται να είναι τελείως σύμφωνοι μεταξύ τους.
Το δεύτερο εμπόδιο για μια δίκαιη και διάφανη Ευρώπη είναι να υιοθετήσουν όλες οι χώρες κανονισμούς και νόμους που να μπορούν με τη σειρά τους και να την οριοθετήσουν αλλά και να την περιορίσουν. Σήμερα μετράμε με χώρες που την αντιμετωπίζουν αυστηρά, άλλες με μετριοπάθεια, ενώ σε άλλες αν έχεις σύγκρουση συμφερόντων πέφτεις τελείως «στα μαλακά».
Η μη κυβερνητική οργάνωση Διεθνής Διαφάνεια και η Διαμεσολαβήτρια της με την ΕΕ, Έμιλι Ο’Ράιλι, χαιρέτισαν τις προτάσεις Γιούνκερ, ζητώντας όμως ταυτόχρονα να ληφθούν πιο ξεκάθαρα μέτρα που να συνοδεύονται και από κυρώσεις για όσους τα παραβιάζουν. “Ορισμένες θέσεις εργασίας δεν θα πάψουν να είναι προβληματικές απλώς επειδή πέρασαν δύο ή τρία χρόνια“, είχε δηλώσει τότε η Ο’Ράιλι.
Όμως οι μήνες πέρασαν και οι εργαζόμενοι της ΕΕ φαίνεται ότι αμφισβήτησαν όχι πια τις προθέσεις αλλά τα μέτρα που (δεν) πήρε ο Γιούνκερ. Έτσι πριν από περίπου ένα μήνα ζήτησαν τα ρέστα για την αδράνειά του, λέγοντας συγκεκριμένα ότι η πρόσληψη Μπαρόζο από την Goldman Sachs «ατιμάζει την ευρωπαϊκή δημόσια διοίκηση και την ΕΕ στο σύνολό της». «Μέχρι σήμερα, εξ όσων γνωρίζουμε, η Επιτροπή δεν έχει λάβει μια τελική απόφαση», συνεχίζει ο σύλλογος που ζητά να παραπεμφθεί η υπόθεση στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να ανασταλούν τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα του Μπαρόζο.
