Αφγανιστάν, Ιράν, Ρωσία, Λευκορωσία, Ελλάδα, Σομαλία. Τόσες διαφορετικές κουλτούρες, ιδέες, συνήθειες, απόψεις «συναντήθηκαν», για πρώτη φόρα, στα τέλη Ιανουαρίου στο χώρο του «Impact Hub» με αφορμή το «Inclumedia Lab». Μήπως τελικά όμως οι ομοιότητες, ήταν -και είναι- περισσότερες από τις διαφορές; Στόχος του εκπαιδευτικού τριμηνιαίου σεμιναρίου είναι η γνωριμία μεταναστών- προσφύγων με Έλληνες φοιτητές δημοσιογραφίας, για την από κοινού παραγωγή πρωτότυπων άρθρων, που αποσκοπεί να προσφέρει μια καινούργια οπτική σε ζητήματα προβαλλόμενα –συνήθως- με μονοδιάστατο τρόπο.
Οι πρώτες ενθαρρυντικές κουβέντες δεν άργησαν να ξεκινήσουν : “Πρέπει να απλώσουμε το χέρι μας στον διπλανό μας, να αποβάλλουμε τα κοινωνικά στερεότυπα και τον φόβο που υπάρχει μεταξύ μας”. Ο Ναντίρ, ένας πρόσφυγας προερχόμενος από το Αφγανιστάν, σημειώνει ίσως το πιο ουσιώδες στις διαπροσωπικές σχέσεις. Πολλές φορές όμως η ουσία, το πραγματικά σημαντικό στοιχείο ενός ζητήματος που θα έπρεπε να αναλύεται και να προκύπτει κριτικά, μακριά από «φασαρίες» και «απόλυτες αλήθειες», είναι το δυσκολότερα ανιχνεύσιμο «συστατικό».
Σε ένα τόσο τυποποιημένο ζήτημα στα μέσα ενημέρωσης και την καθημερινότητα μας, δεχόμενο συνεχώς απόψεις, στοιχεία, στερεότυπα και «ταμπέλες» από ειδικούς και μη, καθίσταται δύσκολο να εστιάσουμε στην απλή γνωριμία μεταξύ δυο ατόμων, χωρίς φίλτρα και προκαταλήψεις, έστω ασυνείδητες. Αν όμως «υποκύψει» κανείς στις άφθονες αφορμές που προσφέρονται , η συνομιλία μπορεί να μην είναι τόσο αμήχανη ή τρομακτική όσο αρχικά φαντάζονταν, αντιθέτως να τον βοηθήσει να «καταλάβει» ανθρώπους που απέρριπτε λόγω φοβίας, έλλειψης χρόνου, λανθασμένα παγιωμένων νοοτροπιών.
Από την μεταξύ μας συζήτηση προέκυψε πως ενώ αρκετές φορές οι πρόσφυγες αναγκάζονται να κάνουν πολλές δουλειές ταυτόχρονα για την επιβίωση τους, δεν «παραιτούνται» από την ζωή και κρατούν μια διαρκή όρεξη για μάθηση που οδηγεί στην απόκτηση νέων εμπειριών και δεξιοτήτων. Οι άνθρωποι που βρίσκονται σε πιο «έκτακτες» περιστάσεις από τους ντόπιους, που πολλές φορές δεν έχουν ούτε τα απαραίτητα υλικά αγαθά, δείχνουν πως έχουν το «καθαρό μυαλό» να μην ψάχνουν απλά την επιβίωση, αλλά την πραγματική βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης τους σε όλα τα επίπεδα.
Δεν είναι όλοι οι πρόσφυγες-μετανάστες έτοιμοι να αντιμετωπίσουν με αξιοπρεπή τρόπο τις δυσκολίες των νέων δεδομένων, όπως δεν έχουν και όλοι οι μόνιμοι κάτοικοι την ικανότητα να αντιληφθούν πως είναι να μεταβάλλεται συλλήβδην ό,τι μέχρι χτες, θεωρούσες δεδομένο. Όμως και στις δυο περιπτώσεις, δεν είναι η καταγωγή, το χρώμα, η θρησκεία που καθορίζουν την ανθρώπινη αξία. Αν μη τι άλλο, αξίζει να προσφερθεί μια ευκαιρία κατανόησης εκατέρωθεν.
Το workshop «Inclumedia» στο οποίο συμμετέχουμε, είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να «γεφυρώσουμε» το χάσμα σε ό,τι –επιφανειακά- μας χωρίζει, αφού τελικά οι ίδιες οι διαφορές μας είναι η αφορμή για μια γνωριμία. Τέτοιες πρωτοβουλίες αποτελούν ένα καλό βήμα για την ουσιαστική ένταξη και την κατάρριψη μιντιακών στερεοτύπων. Κάτι τέτοιο φυσικά δεν θα έπρεπε να αποτελεί στοιχείο ξεχωριστό και εξωφρενικό, ενώ η περιθωριοποίηση σίγουρα δεν βοηθά την κοινωνία να προχωρήσει προς μια νέα κατεύθυνση.
Λαμβάνοντας ως παράδειγμα την ιστορία του Ναντίρ -και τόσων άλλων μεταναστών- και τον τρόπο που αντιμετωπίζει την καθημερινή τριβή με την ζωή, θα μπορούσε να δοθεί το «έναυσμα» στην κοινωνία να εξελιχθεί, να αντιμετωπίσει κριτικά τυποποιημένες και παγιωμένες απόψεις, να δεχθεί τους ανθρώπους απλά ως ανθρώπους.
Ευχαριστούμε την Ολίβια Κυριακίδου, καθηγήτρια στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών με αντικείμενο την Διοίκηση Ανθρωπίνων Πόρων, το Management, την Οργανωσιακή Ψυχολογία και την Κοινωνική Επιχειρηματικότητα, για την αμέριστη βοήθεια της στην πρώτη γνωριμία μεταξύ των συμμετεχόντων.
Από την Έλενα Χατζηλάρη και τον Νίκο Φούρναρη
photo credits: Solomon
