Του Δρα Γκάρι Κορσέρι
Μετάφραση: Ντίνα Τυροβολά
«Μακάριοι οι ειρηνοποιοί, ότι αυτοί υιοί Θεού κληθήσονται.»
— Από την «Επί του Όρους Ομιλία»
[Σημείωμα του Γκάρι Κορσέρι: Ένας άνθρωπος που έχει εκδώσει πάνω από 150 βιβλία και έχει δημοσιεύσει πάνω από 1500 άρθρα για την ειρήνη και συναφή ζητήματα, ιδρυτής του δικτύου για την ειρήνη, την ανάπτυξη και το περιβάλλον TRANSCEND, ένας άνθρωπος που έχει εργαστεί ως διαμεσολαβητής στον ΟΗΕ, αλλά και σε διάφορα κράτη σε διαμάχη ανά τον κόσμο, χρειάζεται κάτι παραπάνω από μια μικρή παρουσίαση…Ωστόσο, προτείνω να διαβάσετε τα βιογραφικά του στοιχεία στη Wikipedia και έπειτα να αρχίσετε να περιηγείστε στο έργο του Γιόχαν Γκάλτουνγκ, στα άρθρα, στα θεατρικά έργα, στα βιβλία.
Λίγα στοιχεία από τη Wikipedia και αλλού: Γεννήθηκε στο Όσλο της Νορβηγίας το 1930. Ο Γκάλτουνγκ δίδαξε αρχικά στο Πανεπιστήμιο του Όσλο και έπειτα σε διάφορα πανεπιστήμια ανά τον κόσμο. Είναι γνωστός για τα κείμενά του στους τομείς της κοινωνιολογίας, της πολιτικής επιστήμης, των οικονομικών, της ιστορίας, της ανθρωπολογίας και της θεολογίας. Έχει αναπτύξει αρκετές θεωρίες με σημαντική επιρροή, όπως τη διάκριση «θετικής» και «αρνητικής» ειρήνης, τη δομική βία, θεωρίες των συγκρούσεων και επίλυσης συγκρούσεων, την έννοια της «οικοδόμησης της ειρήνης»… Έχει προταθεί αρκετές φορές για το Νόμπελ Ειρήνης (το οποίο θα έπρεπε να έχει λάβει εδώ και καιρό!) και έχει λάβει το διεθνές βραβείο «Right Livelihood Award» το 1987]
Γκάρι Κορσέρι: Είμαι εδώ στην Ουάσινγκτον, στην Περιφέρεια της Κολούμπια, με το Γιόχαν Γκάλτουνγκ, εξαιρετικό δάσκαλο που έχει δημιουργήσει, από το 1959, προγράμματα με αντικείμενο «Σπουδές Ειρήνης» σε διάφορα πανεπιστήμια στον κόσμο….
Γιόχαν, όταν γνωριστήκαμε με τις συζύγους μας σε ένα ανεπίσημο πριν από μια βδομάδα, είπαμε να κάνουμε μια συνέντευξη. Μου έστειλες λοιπόν κάποιες ιδέες σχετικά με τα τρέχοντα ενδιαφέροντά σου, συμπεριλαμβανομένης της κρίσης στην Ουκρανία, που σήμερα φάνηκε πόσο πολύ σε απασχολεί. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν σήμερα με την Ουκρανία και, γνωρίζοντάς λίγο εσένα και την πολύτιμη δουλειά σου, είμαι σίγουρος ότι η συζήτησή μας θα ανοίξει και θα πάρει το δικό της δρόμο…Πρώτα όμως: Γιατί θέλεις να μιλήσουμε για την Ουκρανία;
Γιόχαν Γκάλτουνγκ: Το ψάχνω! Μιλάω εδώ κάποιο καιρό στο Skype με τα μέρη της σύγκρουσης, τους εχθρούς(!), και είναι πολλοί! Είναι μια πολύπλοκη κρίση. Επιπλέον, εμπλέκονται και η Ρωσία και οι ΗΠΑ. Είναι και οι δύο υπερδυνάμεις και υπάρχει στην Ουκρανία πιθανότητα να ξεσπάσει ακόμη ένας μεγάλος πόλεμος…που θα μπορούσε σύντομα να εξελιχθεί σε πυρηνικό. Επίσης, εστιάζω τώρα στην Ουκρανία επειδή είναι πιο κοντά στην περιοχή όπου ζούσα κάποτε, στην Ισπανία…Και επειδή οι κίνδυνοι φαίνεται να είναι πιο άμεσοι.
Γκάρι Κορσέρι: Ναι, μόλις χτες το βράδυ το έμαθα, ρίχνοντας μια γρήγορη ματιά στις ειδήσεις: είναι η επέτειος 3 χρόνων από τις διαμαρτυρίες της Μεϊντάν, οπότε είναι πολύ επίκαιρο.
Και φυσικά, για τους σκοπούς αυτής της συνέντευξης, θα ήταν παράλειψή μου να μην ζητήσω το σχόλιό σου για τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ…Και τα αποτελέσματα φαίνονται στην Ουκρανία…Γιατί, ο Ντόναλντ Τραμπ έκανε τεράστιο θέμα τη συνεργασία του με τον Πούτιν. Τον πιστεύεις; Το θεωρείς πιθανό;
Γιόχαν Γκάλτουνγκ: Νομίζω ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στον υποψήφιο Ντόναλντ Τραμπ, με τις τραγικές παρατηρήσεις του και όλες τις προκαταλήψεις, και τον εκλεγμένο πρόεδρο, ο οποίος αυτοανακηρύσσεται Πρόεδρος όλων των Αμερικανών! Ενώ εμείς εστιάζουμε στην Ουκρανία…με κέντρισε ιδιαίτερα μια δήλωση ενός μέλους της ομάδας του Τραμπ για τα 200 χρόνια σχέσεων Ρωσίας και ΗΠΑ: ουσιαστικά είπε ότι η Ρωσία υποστήριξε αυτό που έπειτα έγιναν οι ΗΠΑ, έναντι της γαλλικής και της αγγλικής αυτοκρατορίας. Και αυτό το έκανε ο Τσάρος Αλέξανδρος ο Α΄! Δηλαδή, από την έναρξη του Πολέμου της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ στο Κόνκορντ, μέχρι το τέλος του, το 1812….
Γκάρι Κορσέρι: Συγγνώμη… αυτό που λέμε «Αμερικανική Επανάσταση»… και ο «Πόλεμος του 1812» ήταν ένα;
Γιόχαν Γκάλτουνγκ: Ναι… απλώνονται όλα στο ίδιο «μήκος» της ιστορίας. Σημειώνω εδώ ότι για τους Βρετανούς, οι στρατιώτες «Redcoats», ο δικός σας «Πόλεμος της Ανεξαρτησίας» ήταν ένας πόλεμος τρομοκρατίας! Και οι τρομοκράτες νίκησαν!
Γκάρι Κορσέρι: Σωστά! Δεν νομίζω οι περισσότεροι Αμερικανοί να το έθεταν έτσι…αλλά είναι σημαντικό πιστεύω να το σκεφτούμε…
Γιόχαν Γκάλτουνγκ: Τώρα, ο πρώτος αιώνας συνεργασίας με τη Ρωσία συνεχίστηκε μέχρι το 1917, την Επανάσταση των Μπολσεβίκων. Και ο δεύτερος αιώνας απέχει πάρα πολύ από τον πρώτο…Τώρα, στο μοντέλο συνεργασίας Πούτιν-Τραμπ υπάρχει σαφής πρόθεση επιστροφής στο προηγούμενο στυλ συνεργασίας, πίσω στο χρόνο.
Βοηθά να έχει κανείς μια μακρόχρονη οπτική. Πρώτη φορά στη ζωή μου ακούω εκλεγμένο πρόεδρο ή Πρόεδρο να έχει μια ιστορική οπτική! Δεν το είχε ο Κλίντον ή οι Μπους ή ο Ρήγκαν…δεν υπήρχε γενικά. Ούτε καν στον Ρούζβελτ! Αυτό σημαίνει ότι ο Τραμπ σπάει ένα ταμπού -τον αντιδιανοουμενισμό των ΗΠΑ- γιατί, για να έχει μια οπτική δύο αιώνων, χρειάζεται λίγη βοήθεια από ορισμένους διανοούμενους που έχουν αυτή τη γνώση! Από την άλλη πλευρά, ο Πούτιν δεν έχει αυτό το πρόβλημα. Περιβάλλεται από διανοούμενους και μπορεί να συζητά μαζί τους όσο θέλει. Οπότε περιμένω ότι οι δύο άντρες θα συνεργαστούν. Και έχουν αναγγείλει ότι το πρώτο πεδίο συνεργασίας τους θα είναι, όχι η Ουκρανία, αλλά η Συρία….
Γκάρι Κορσέρι: Όσο δύσκολο κι αν είναι το ζήτημα της Συρίας, όσο ακανθώδες και αποτρόπαιο, μπορεί να είναι ευκολότερο να αντιμετωπιστεί από την Ουκρανία;
Γιόχαν Γκάλτουνγκ: Βασικά, είναι και οι δύο πολύ πολύπλοκες περιπτώσεις, αλλά η Συρία είναι πιο άμεσο πρόβλημα τώρα. Επιπλέον, βλέπεις, ο Πούτιν έχει ένα σχέδιο 8 σημείων για την Ουκρανία…Όλοι το ξέρουν. Μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτό. Βασίζεται στη λογική της «Ομοσπονδίας», δηλαδή, αν έχεις ένα κράτος με δύο έθνη που μισούν το ένα το άλλο, μπορείς να κρατήσεις το κράτος, αλλά να το κάνεις ομοσπονδία! Άλλωστε, η ίδια η Ρωσία είναι μια ομοσπονδία με περίπου 190 «έθνη»! Ο Πούτιν λέει, αν δεν σου αρέσει η λέξη «ομοσπονδία», πες το «αποκέντρωση»! Θεωρώ ότι ο Τραμπ και ο Πούτιν θα συνεργαστούν σε αυτή τη βάση για την Ουκρανία.
Γκάρι Κορσέρι: Εγώ νομίζω ότι το σχέδιο του Πούτιν ενσωματώνει αρκετά το σκεπτικό σου: αναζήτηση αμοιβαίου συμφέροντος…Κάτι που αποκόμισα διαβάζοντας για σένα -βασικές πληροφορίες στο Google και άρθρα που μπορεί να κατεβάσει κανείς και, φυσικά, τις εβδομαδιαίες στήλες σου στην ιστοσελίδα της TMS (Transcend Media Service)- πρόκειται για το λεγόμενο «κράτος-ανάχωμα» («buffer state»). Η σύζυγός μου, που διάβαζε επίσης για σένα (στα ιαπωνικά) μου είπε για τη δουλειά σου στη διαμάχη Περού και Εκουαδόρ: είχαν αυτή τη συνοριακή διαμάχη, την κρίση και εσύ πήγες και είπες, «Ας το κάνουμε ουδέτερο έδαφος, ας κάνουμε ένα μέρος του διεθνές πάρκο, που θα διοικούν και οι δύο χώρες, ας μοιράζονται τα κέρδη από την εξόρυξη πόρων, που θα γίνεται με προσοχή (ως προς τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο)…και όλοι θα μπορούν να επωφεληθούν από αυτό». Και, νομίζω, ένας περουβιανός ηγέτης είπε: θα χρειαστούν 9 χρόνια να λυθεί και…
Γιόχαν Γκάλτουνγκ: Ένας από το Εκουαδόρ ήταν που είπε ότι θα χρειάζονταν 30 χρόνια να συνηθίσουν στην ιδέα και, μετά, 30 χρόνια να την υλοποιήσουν! Ωστόσο, ήρθαμε σε συμφωνία μόλις 3 χρόνια μετά και αρχίσαμε την εφαρμογή έπειτα από 3 χρόνια!
Γκάρι Κορσέρι: Και τώρα είναι ένα ειρηνικό σύνορο… Άρα, μπορούμε να είμαστε κάπως αισιόδοξοι για τη συνεργασία του Πούτιν και του Τραμπ, υιοθετώντας νέες ιδέες, δημιουργώντας νέα συμφέροντα.
Γιόχαν Γκάλτουνγκ: Πρέπει να πω ότι είμαι πιο αισιόδοξος για τον κο Πούτιν από ό,τι για τον κο Τραμπ. Φαίνεται ότι κάποιες από τις παλιές κακές συνήθειες του Τραμπ, από την εκστρατεία του, κυρίως, ο θυμός και οι απερίσκεπτες αντιδράσεις σε κάθε είδος κριτικής, ήρθαν ξανά στην επιφάνεια. Ελπίζω να τον συμβουλέψουν σωστά….
Ας επιστρέψουμε τώρα στην Ουκρανία…Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει χώρα στον κόσμο που το όνομά της να μην υποδηλώνει τη φύση των προβλημάτων της! Για παράδειγμα, «Deutschland» σημαίνει «γη των Γερμανών». «Νορβηγία» σημαίνει «ο δρόμος προς το Βορρά»! Αλλά, «Ουκρανία» στα ρωσικά σημαίνει «στα σύνορα»!
(Εδώ, ο Γιόχαν Γκάλτουνγκ προφέρει το όνομα στα ρωσικά)
…Σκεφτείτε λοιπόν: εδώ και αιώνες η καθολική Ευρώπη πιέζει προς την Ανατολή, η μία χώρα μετά την άλλη πέφτει στα χέρια των Σταυροφόρων ή των εισβολέων, αλλά όλα αυτά καταλήγουν «στα σύνορα», στην Ουκρανία. Από το 395, με τη διάσπαση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η Ουκρανία είναι κυρίως ελληνο-ορθόδοξη! Και έχει διαιρεθεί όλους αυτούς τους αιώνες, έχει δεχτεί επανειλημμένες εισβολές από τη Δύση.
Γκάρι Κορσέρι: Και αυτό ισχύει τώρα! Το άρθρο του Τζον Μιρσχάιμερ «Why the Ukraine Crisis Is the West’s Fault» («Γιατί η ουκρανική κρίση είναι σφάλμα της Δύσης»), στο περιοδικό Foreign Affairs το 2014, περιγράφει το έργο της ΜΚΟ «National Endowment for Democracy», η οποία έχει δαπανήσει περί τα 5 δις δολ. από το 1991 έως το 2013, χρηματοδοτώντας «πάνω από 60 project με στόχο την προώθηση της κοινωνίας των πολιτών στην Ουκρανία». Φυσικά, ο όρος «κοινωνία των πολιτών» είναι απλώς ένας ευφημισμός για τις δυτικές αξίες! Όταν οι Ρώσοι ηγέτες κοιτάζουν το χάος της «Πορτοκαλί Επανάστασης» που υποστήριξαν και χρηματοδότησαν ευρέως οι ΗΠΑ, δεν βλέπουν τόσο «κοινωνία των πολιτών, όσο «κοινωνική μηχανική» («social engineering»). Και μάλιστα «μηχανική» με στόχο την ίδια τη Ρωσία! Είναι η διάδοση των επιφανειακών «δυτικών αξιών», των πολιτισμικών προτύπων και των μύθων, και όχι της πραγματικότητας της εκμετάλλευσης και του μιλιταρισμού, των άκρων του πλούτου, της εξουσίας και της φτώχειας.
Γιόχαν Γκάλτουνγκ: Οπότε…τι κάνουμε; Έχουμε ένα «έθνος» διαιρεμένο σε θρησκείες, γλώσσες….
Γκάρι Κορσέρι: Και εθνότητες….
Γιόχαν Γκάλτουνγκ: Βασικά, έχεις δύο έθνη σε ένα. Επομένως, πώς μπορείς να επιλέξεις έναν πρόεδρο από το ένα από αυτά τα «έθνη» και να μην περιμένεις σύγκρουση;
Γκάρι Κορσέρι: Και η λύση είναι;
Γιόχαν Γκάλτουνγκ: Βασικά, θα μπορούσαν να διδαχτούν από τους Σουηδούς! Η Σουηδία είναι τέσσερα έθνη σε ένα. Η «προεδρία» τους εναλλάσσεται μεταξύ των διαφορετικών εθνοτικών και γλωσσικών ομάδων τους. Το Υπουργικό Συμβούλιο εκπροσωπείται από τις διαφορετικές ομάδες που υπάρχουν στο κράτος: τρία μέλη μιλούν γερμανικά, δύο γαλλικά, ένα ιταλικά και ένα ρετορομανικά (Rhaeto-Romansh).
Γκάρι Κορσέρι: Ρετορομανικά;
Γιόχαν Γκάλτουνγκ: Ναι. Ή Λαντίνο, το λένε συχνά έτσι…Είναι μια ιδιαίτερη σουηδική ομάδα -δεν έχει σχέση με το ρουμανικό έθνος….Το θέμα είναι ότι οι Ουκρανοί θα μπορούσαν να κάνουν κάτι παρόμοιο σε μια δική τους ομοσπονδία.
Γκάρι Κορσέρι: Εναλλασσόμενη προεδρία και αναλογική εκπροσώπηση στο Υπουργικό Συμβούλιο. Και να αναγνωρίζονται και τα δύο «έθνη» στην ομοσπονδία. Να μην προσπαθεί το ένα «έθνος» να επιβάλει τη γλώσσα του στο άλλο!
Γιόχαν Γκάλτουνγκ: Το ζήτημα της γλώσσας είναι εξαιρετικά σημαντικό…
Γκάρι Κορσέρι: Όσοι έχουν λάβει ευρωπαϊκή «παιδεία» είναι τουλάχιστον δίγλωσσοι. Κατά τη γνώμη μου, η αντίδραση του ρωσόφωνου μέρους της Ουκρανίας είναι αρκετά κατανοητή. Γενιές έχουν μεγαλώσει με αισθήματα οργής. Ζούμε τέτοιες συγκρούσεις σε εμβρυικό στάδιο στις ΗΠΑ…με τον αυξανόμενο ισπανόφωνο πληθυσμό μας, ειδικά στην Καλιφόρνια και τη Φλόριντα. Και οι αγγλόφωνοι και οι ισπανόφωνοι δεν ξέρουν πώς να αντιμετωπίσουν ο ένας τον άλλο· και οι δύο ομάδες ενοχλούνται με οποιαδήποτε έννοια «ειδικής μεταχείρισης» ή «φαβοριτισμού» ή επιβολών από μια απομακρυσμένη κεντρική κυβέρνηση…Έχεις γράψει για τη σημασία της γλώσσας στην προώθηση της «πολιτισμικής βίας».
Γιόχαν Γκάλτουνγκ: Είναι από τους βασικούς παράγοντες. Βλέπεις, για να κάνεις «διαμεσολάβηση» πρέπει να ακούς όλα τα μέρη…χωρίς να είσαι επικριτικός. Και ρωτάς: «Πώς θα είναι η Ουκρανία -ή οποιοδήποτε άλλο κράτος- αν οι πραγματοποιηθούν οι στόχοι σας, τα ιδανικά σας;». Και τότε ο κόσμος εξηγεί τα οράματά του, ανυπομονεί.
Γκάρι Κορσέρι: Έχεις γράψει επίσης για τη «συγχρονία». Είναι κάπως «ανατολίτικος» όρος: σημαίνει αλληλεπίδραση των χρονικών περιόδων, του μέλλοντος, του παρελθόντος, του παρόντος, σε αντίθεση με τη «διαχρονία». Αυτό έχουμε τώρα! Είμαστε στη διαχρονία, σε ένα συγκεκριμένο χωροχρόνο. Αλλά εσύ λες, φανταστείτε και κάντε εικόνα το μέλλον. Και αλληλεπιδράστε με την ιδέα του.
Γιόχαν Γκάλτουνγκ: Ναι, αλλά όχι με μια μακρά αιτιακή λογική. Ο Γκάντι μίλησε για ενότητα μέσων και σκοπών. Δεν μπορούμε να κάνουμε τέρατα για να πετύχουμε φανταστικά αποτελέσματα! Και δεν μπορούμε να κάνουμε προβολές στο μακρινό μέλλον, ελπίζοντας ότι «βολικά», πλην ανήθικα, μέτρα θα κάνουν καλό στο μέλλον!
Γκάρι Κορσέρι: «Ενότητα μέσων και σκοπών»: το σημείωσα από την εργασία σου με τίτλο «Cultural Violence» («Πολιτισμική Βία») στο περιοδικό «Journal of Peace Research» (τεύχ. 27, αρ. 3, Αύγ. 1990). Ο Γκάντι μιλούσε για δύο πράγματα: την ενότητα της ζωής και την ενότητα μέσων και σκοπών. Κι εσύ έγραψες: «Καμία ζωή…ιδιαίτερα δε καμία ανθρώπινη ζωή, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσον για την επίτευξη ενός σκοπού. Αν ο σκοπός είναι η επιβίωση, τότε τα μέσα θα πρέπει να είναι η βελτίωσή της. Όμως, πώς αντιλαμβανόμαστε την έννοια «ενότητα»; Μία λογική εξήγηση θα ήταν με την έννοια της εγγύτητας, σε αντίθεση με τον διαχωρισμό. Όλες οι μορφές ζωής, ιδιαίτερα η ανθρώπινη ζωή, πρέπει να απολαμβάνουν την εγγύτητα και να μην απομονώνονται λόγω του σκληρού διαχωρισμού Εαυτός-Άλλος που αποτελούν εμπόδια στον κοινωνικό ιστό».
Γιόχαν Γκάλτουνγκ: Πρέπει να ακούς όλα τα μέρη χωρίς να είσαι επικριτικός. Αφού έχουν εκφράσει τα ιδανικά τους, ρωτάς αν οι ιδέες τους είναι θεμιτές. Ρωτάς για την «ιστορική προοπτική» τους. Έπειτα, διερευνάς τη βαθιά κουλτούρα, τη βαθιά κατανόηση.
Γκάρι Κορσέρι: Ο Άλντους Χάξλεϋ επικαλέστηκε τον Μπλέικ στη φράση «καθαρίζοντας τις πύλες της αντίληψης».
Γιόχαν Γκάλτουνγκ: Αν έχουν γίνει «συμβόλαια» μεταξύ των μερών, δεν μπορεί το ένα μέρος απλά να «αποχωρήσει». Πρέπει να το ξεκαθαρίσουμε αυτό.
Γκάρι Κορσέρι: Αυτή είναι η σημασία της «ιστορικής προοπτικής», να βλέπεις πώς έγιναν συμβιβασμοί, πώς λήφθηκαν αποφάσεις κατά το παρελθόν. Αυτή είναι και η σημασία της γλώσσας -να είμαστε σίγουροι ότι το άλλο μέρος μάς καταλαβαίνει στη γλώσσα του, όχι μόνο στη δική μας!
Γιόχαν Γκάλτουνγκ:…Και να δουλεύεις διαρκώς προς ένα μέλλον με λιγότερους αποκλεισμούς…Να γεφυρώνεις θεμιτούς στόχους, αυτό χρειάζεται δημιουργικότητα! Λοιπόν, Γκάρι, επικαλέστηκες το Γκάντι για την ενότητα…Ο Γκάντι ήταν ιδιοφυία. Μια άλλη ιδιοφυία του 20ού αιώνα ήταν ο Αϊνστάιν. Ξέρεις τι έλεγε ο Αϊνστάιν για την «ενότητα»;
Γκάρι Κορσέρι (σηκώνοντας τους ώμους): Το μόνο που μου έρχεται είναι το E=mc2.
Γιόχαν Γκάλτουνγκ (χαμογελώντας): Ο Αϊνστάιν μίλησε για την ενότητα του χωροχρόνου. Προσπαθώ να καταλάβω διάφορα είδη ενότητας και να ενθαρρύνω άλλους να σκέφτονται με όρους μιας μεγαλύτερης ενότητας!
Γκάρι Κορσέρι: Μου έμαθες πολλά σε αυτή τη σύντομη συνέντευξη. Ελπίζω αυτή η μικρή εισαγωγή στη δουλειά σου να ενθαρρύνει και άλλους να σκάψουν βαθύτερα, να κατανοήσουν περισσότερο. Τελευταία ερώτηση λοιπόν: Πώς εφαρμόζουμε τον τρόπο σκέψης σου στα τελευταία πενήντα και πλέον χρόνια -νομίζω ότι δεν θα πειράξει τους αναγνώστες μας να σου ευχηθώ «Χρόνια πολλά» για τα 86 σου χρόνια! Πώς μπορούμε να δουλέψουμε προς έναν πιο ειρηνικό κόσμο; Μπορούμε να ελπίζουμε;
Γιόχαν Γκάλτουνγκ: Να νιώθεις τόσο «αποξενωμένος» μέσα στην κοινωνία σου ή το έθνος ή τον κόσμο σου, όπως να νιώθεις «ότι δεν έχεις ελπίδα», αυτό σημαίνει να δέχεσαι τρομερή πολιτισμική βία!
Γκάρι Κορσέρι: Ρεαλισμός και ελπίδα…Μπορούν και αυτά να είναι μια «ενότητα»;
Γιόχαν Γκάλτουνγκ: Θα αφήσω σε σένα την απάντηση…Φαντάσου όμως αυτό. (Δείχνει ένα χάρτη σε μερκατορική προβολή στον τοίχο του γραφείου του) Ας πούμε ότι ο σύγχρονος κόσμος μας μπορεί να διαιρεθεί σε 8 μεγάλες περιφέρειες: τον αγγλοαμερικάνικο κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του Καναδά, τη Λατινική Αμερική, την Αφρική, το μουσουλμανικό κόσμο, την ΕΕ ή την περιοχή της Ευρώπης, τη Ρωσία –που είναι πραγματικά «ένα έθνος εθνών», μια ομοσπονδία- την ανατολική Ασία και τη νότια Ασία. Από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου προσπαθήσαμε να ενώσουμε τον κόσμο στα Ηνωμένα Έθνη! Τι έχουμε εκεί; Περίπου 200 έθνη-κράτη με διαφωνίες. Ανταγωνίζονται για να ακουστούν σε αυτό το φόρουμ. Έπειτα, είναι το Συμβούλιο Ασφαλείας, που παρέχει δικαίωμα βέτο σε κάποιες από όλες τις χώρες….
Ο κόσμος αναπτύσσει νέα είδη ενώσεων, νέες ενότητες. Ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σανγκάης (SCO), για παράδειγμα, με τη Ρωσία, την Κίνα και την Ινδία να προσπαθούν να συνεργαστούν περισσότερο, ενώ το Ιράν είναι συνδεδεμένο μέλος. Ακούμε πολλά για το νέο δρόμο του μεταξιού, ένα σιδηροδρομικό σύστημα υψηλής ταχύτητας που αναπτύσσει η Κίνα, συνδέοντας τις πόλεις-λιμάνια της Κίνας με λιμάνια στη Μεσόγειο και τον Ατλαντικό. Υπάρχει και η «Νέα γραμμή του μεταξιού», την οποία ακούμε λιγότερο: η Κίνα και άλλα έθνη στην Αφρική και τη Νότια Ασία ενώνονται εμπορικά κατά μήκος των παλιών θαλάσσιων γραμμών, με στόλους που έχουν καλύτερα, ταχύτερα πλοία.
Οπότε, ναι, μας περιμένουν φοβεροί κίνδυνοι που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε, τρομερές προκλήσεις που θα πρέπει να διαχειριστούμε… Αλλά φανταστείτε τώρα να μπορούσαν να ενωθούν περιφέρειες και οι άνθρωποι που μένουν σε αυτές να είχαν αντιπροσωπευτική δημοκρατία και να επιλέγουν αυτοί τον ηγέτη της περιφέρειάς τους… Και μετά, οι οκτώ αυτοί ηγέτες να κάθονταν γύρω από μια στρογγυλή τράπεζα σαν αυτή του Βασιλιά Αρθούρου. Εκεί είναι όλοι ίσοι. Και προσπαθούν να καταλάβουν ο ένας τον άλλο. Περιγράφουν μαζί τα οράματά τους για έναν ιδανικό κόσμο, αναπτύσσουν μαζί τις ιστορικές τους προοπτικές. Λογοδοτούν στους πολίτες τους για το τι έκαναν και τι έμαθαν.
Γκάρι Κορσέρι: Πρέπει να αλλάξουμε τα εργαλεία, τους μηχανισμούς –πολιτικούς, οικονομικούς, κοινωνικούς- που κυβερνούσαν τον κόσμο μας από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου…
Γιόχαν Γκάλτουνγκ: Και νωρίτερα! Νομίζεις ότι μπορεί να γίνει κάτι τότε; Μπορούμε να πετύχουμε μεγαλύτερη κατανόηση; Έναν ειρηνικό κόσμο;
Γκάρι Κορσέρι: Πώς φτιάχνουμε ένα τέτοιο όραμα;…Αν μπορούσαμε να διδάξουμε τα παιδιά μας να σκέφτονται με νέους τρόπους! Δεν θα πρέπει μια «δημοκρατική» κοινωνία να απολαμβάνει την «αυτονομία» της ειρήνης;
Γιόχαν Γκάλτουνγκ: Βέβαια, θα υπάρχουν διαφορές, αλλά θα συζητάμε τις διαφορές μας. Θα αναγνωρίζουμε τα «συμβόλαιά» μας με τους άλλους για να δουλέψουμε προς την κατεύθυνση της ειρήνης, να αναπτύξουμε «εγγύτητα», να αναγνωρίζουμε και να δουλεύουμε απέναντι σε ό,τι έχω χαρακτηρίσει «άμεση βία, δομική βία και πολιτισμική βία». Αυτή ήταν η δουλειά μου σε όλη μου τη ζωή:
Να αναπτύσσω τρόπους για να κατανοήσουμε πώς αυτά τα τρία είδη βίας μας καταστρέφουν, πώς αλληλεπιδρούν και πώς μπορούμε να ξαναδημιουργήσουμε τους εαυτούς μας. Μπορούμε να αγωνιστούμε για τίποτα λιγότερο;
Γκάρι Κορσέρι: «Αυτό είναι ολοκλήρωση ευλαβικότατα επιθυμητή…»
Γιόχαν Γκάλτουνγκ: Άμλετ, σωστά;
Γκάρι Κορσέρι: Ναι…Και λίγοι στίχοι του Τέννυσον, που απομνημόνευσα πριν από καιρό:
“Ring out the old, ring in the new….
Ring out the false, ring in the true.
“Ring in redress to all mankind….”
“Ring out a slowly dying cause….
Ring in the nobler modes of life….
“Ring out the thousand wars of old,
Ring in the thousand years of peace….
“The larger heart, the kindlier hand….”
[Ανεπίσημη μετάφραση]
«Κρούστε μακριά το παλιό, κρούστε κοντά το νέο…
Κρούστε μακριά το λάθος, κρούστε κοντά το σωστό.
«Κρούστε κοντά επανόρθωση για όλο το ανθρώπινο είδος…»
«Κρούστε μακριά ένα σκοπό που αργοπεθαίνει…
Κρούστε κοντά τους ευγενέστερους τρόπους της ζωής…
«Κρούστε μακριά τους χιλιάδες πολέμους των παλιών,
Κρούστε κοντά τα χιλιάδες χρόνια ειρήνης…
«Τη μεγαλύτερη καρδιά, το πιο ζεστό το χέρι…»
