Παλαιστίνη, Δυτική Όχθη, η παραμονή μου σ’ αυτά τα εδάφη με ανάγκασε να αντιμετωπίσω την πραγματικότητα: όχι μόνο των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας ανάμεσα σε διαφορετικές κοινωνικές τάξεις αλλά και μέσα από πολυάριθμες μαρτυρίες αντρών και γυναικών που σχετίζονται με το ιατρικό επάγγελμα. Ο στρατιωτικός έλεγχος στα εδάφη ανάμεσα στη Ραμάλα, τη Χεβρώνα και την Τζενίν έχει ως αποτέλεσμα συχνές εφόδους μέσα στα ίδια τα νοσοκομειακά δίκτυα, εμποδίζοντας έτσι γιατρούς και νοσοκόμους να εκπληρώσουν ελεύθερα το έργο που, υπό κανονικές συνθήκες, θα παρείχαν στους κατοίκους.
Θα διηγηθώ μέσα από αυτή τη συνέντευξη που μου παραχώρησε ο Mohammad, γιατρός γυναικολόγος στο νοσοκομείο της Ιεριχούς, την εμπειρία του και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στο επάγγελμά του λόγω του στρατιωτικού αποκλεισμού.
Ο Mohammad γεννήθηκε στη Ραμάλα το 1967 από μια οικογένεια προσφύγων που εκδιώχθηκαν από τη γη τους κατά τη διάρκεια της Nakba το 1948. Όπως συμβαίνει σ’ αυτές τις περιοχές, πολλοί οικογενειακοί πυρήνες διασκορπίστηκαν για να ξαναχτίσουν στη συνέχεια τη ζωή τους μεταξύ καταπίεσης και φτώχιας, χάνοντάς έτσι τα λιγοστά πλούτη τους και επιβιώνοντας χάρη στην προσήλωση στις ρίζες τους. Ο Mohammad μεγάλωσε σε μια πολυμελή οικογένεια αποτελούμενη από τη μητέρα, τον πατέρα και δώδεκα παιδιά. Τέλειωσε το σχολείο, όπως και οι περισσότεροι Παλαιστίνιοι, στη Σαουδική Αραβία.
Τι σε έκανε να διαλέξεις το επάγγελμα του γιατρού;
Διάλεξα αυτήν την επιστήμη εξαιτίας των δυνατοτήτων πρόσβασης που προσέφερε σε ευρωπαϊκές σχολές. Ήταν άλλα χρόνια, για ένα παλαιστίνιο φοιτητή το να καταφέρει να μπει σε ένα πανεπιστήμιο της Ιταλίας ή της Γαλλίας ήταν πολύ πιο απλό απ’ό,τι σήμερα. Στην Παλαιστίνη η είσοδος στο πανεπιστήμιο εξαρτάται από το ποιο λύκειο έχεις τελειώσει. Μόνο όποιος είναι απόφοιτος του επιστημονικού λυκείου μπορεί να γραφτεί στην ιατρική. Αυτό σημαίνει λιγότερες επιλογές για το μέλλον σου και δεδομένων αυτών των περιορισμών, αποφάσισα να ακολουθήσω αυτό το δρόμο.
Έχοντας πάρει το πτυχίο σου στην Ιταλία, από τη σχολή της Περούτζια, τι σε έκανε να επιστρέψεις στην Παλαιστίνη;
Από μικρά παιδιά φέρνουμε το παρελθόν μας μέσα μας, τον αγώνα και τη θέληση για δικαιοσύνη. Έτσι έφτασα στην Ιταλία, έχοντας συνείδηση από την πρώτη στιγμή ότι στο όχι πολύ μακρινό μέλλον θα επέστρεφα για να βοηθήσω το λαό μου. Σκέφτηκα να μείνω αλλά κάτι με τραβούσε εδώ, σαν ένα κάλεσμα από τη γη μου. Χωρίς αυτήν για μένα δε θα ήταν μια ευτυχισμένη ζωή. Έμεινα στην Ιταλία 5 χρόνια, τα πιο μακριά της ζωής μου, δεν μπόρεσα ποτέ να ξαναγυρίσω, γιατί δεν ξέρεις ποτέ αν θα σου ανακαλέσουν τη βίζα όταν περάσεις τα σύνορα, και έτσι δεν τέλειωσα τις σπουδές μου. Μόλις πήρα το πτυχίο κατάλαβα ότι δεν είχα πια τίποτα να χάσω, πήρα τη βίζα μου, το διαβατήριο και τις βαλίτσες μου ξέροντας ότι θα γύριζα στην Παλαιστίνη και θα έμενα εδώ για πάντα.
Υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στο να είσαι γιατρός στην Παλαιστίνη ή στην Ευρώπη;
Ασφαλώς ναι, χωρίς να ξεκινήσουμε από τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, μπορούμε να αναφέρουμε τις νοσοκομειακές τεχνικές και τα μηχανήματα στα οποία δεν έχουμε πρόσβαση καθημερινά, σαν παράδειγμα μπορώ να σου πω ότι η λαπαροσκόπηση άρχισε να εφαρμόζεται εδώ μόλις πριν πέντε χρόνια. Λείπουν υποδομές, εξοπλισμός και φάρμακα, ακόμη και γενόσημα. Συχνά η μεγαλύτερη δυσκολία μας είναι στην αντιμετώπσιη του καρκίνου, δεν έχουμε ελεύθερη πρόσβαση στις χημειοθεραπείες. Και όχι μόνο αυτό, στην Παλαιστίνη τα στρατιωτικά σημεία ελέγχου είναι παντού, αν πάρω μια επείγουσα κλήση από κάποιον ασθενή μου, κάποιες φορές δεν μπορώ να απαντήσω, γιατί αν μόνο πλησιάσω το χέρι μου στην τσέπη μου κινδυνεύω να με σκοτώσουν, και έτσι τυχαίνει να καθυστερώ τις επισκέψεις ακόμα και για πολλές ώρες. Όταν σε σταματάνε στο δρόμο δεν ξέρεις ποτέ μετά από πόση ώρα θα σε αφήσουν να φύγεις. Είμαι ένας γιατρός που εργάζεται για τη ζωή στη χώρα του τρόμου, αλλά εγώ πιστεύω στη ζωή και θα συνεχίσω να ξεγεννώ παιδιά, γιατί αυτή είναι η αποστολή μου.
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες δυσκολίες που διαπιστώνετε στην προμήθεια των φαρμάκων;
Δυσκολίες συχνά αξεπέραστες συναντάμε όσον αφορά στα αποθέματα των φαρμάκων για τις χημειοθεραπείες. Αναγκαζόμαστε να καταφεύγουμε στα αποθέματα άλλων νοσοκομείων, αφήνοντας τους ασθενείς ακάλυπτους ακόμη και για μεγάλες περιόδους.
Τι συμβαίνει όταν από χώρες όπως η Ιταλία συγκεντρώνονται και στέλνονται φάρμακα στις χώρες του τρίτου κόσμου;
Θα σου διηγηθώ την εμπειρία μου και την εμπειρία των παλαιστίνιων γιατρών πάνω σ’ αυτό το θέμα, σ’ ευχαριστώ που το έθιξες. Ναι, τα φάρμακα που συγκεντρώνετε και που βρίσκονται κοντά στην ημερομηνία λήξης τους, στέλνονται όντως σ’ αυτές τις περιοχές. Ωστόσο, όταν ένα φάρμακο φτάνει στα σύνορα έξι μήνες πριν τη λήξη του, το κρατάνε στο τελωνείο για πολύ καιρό. Όταν φτάνουν στις μονάδες συχνά είναι άχρηστα επειδή έχουν λήξει λόγω της μακράς περιόδου αποθήκευσής τους που έχει αποφασίσει η ισραηλινή κυβέρνηση. Βρισκόμαστε λοιπόν σε μια κατάσταση που απ’ την πλευρά μας δεν μπορούμε να την ελέγξουμε.
Το ιατρικό προσωπικό έχει ποτέ δεχτεί παρενοχλήσεις από την ισραηλινή κυβέρνηση;
Ναι, μας απειλούν συνεχώς, συχνά όταν κάποιος τραυματίας φτάνει στο νοσοκομείο μας, βρισκόμαστε με τα πολυβόλα των στρατιωτών να μας σημαδεύουν στην πλάτη, εμποδίζοντάς μας έτσι να παρέμβουμε, αν το κάνουμε μας πυροβολούν. Κάποιες φορές χωρίζουν τους γιατρούς από τους νοσοκόμους και μας απομακρύνουν απο τους διαδρόμους, αναγκάζοντάς μας έτσι να παρακολουθούμε από μακριά τους τραυματίες να πεθαίνουν αιμόφυρτοι στο πάτωμα. Αυτό που σου διηγούμαι δυστυχώς δεν είναι σπάνιο φαινόμενο. Σα γιατροί βρισκόμαστε ακάλυπτοι, από νομικής άποψης, δεν έχουμε προστασία, ακόμη και για ένα ελάχιστο λάθος μάς φυλακίζουν χωρίς δίκαιη δίκη: έχουμε διαλέξει αυτό το επάγγελμα για να σώζουμε ζωές αλλά συχνά καλούμαστε να σώσουμε τον εαυτό μας.
