Μια ομάδα επιφανών ακαδημαϊκών και εκπροσώπων της πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο συνυπέγραψε στις 23 Ιουλίου 2016 και έδωσε στη δημοσιότητα ανοιχτή επιστολή με θέμα τις πρόσφατες εξελίξεις μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία. Η επιστολή απευθύνεται στην κα Federica Mogherini, Ύπατη Εκπρόσωπο της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας/Αντιπρόεδρο της Επιτροπής καθώς και στον κ. Thorbjørn Jagland, Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Αγαπητή Federica Mogherini,
Κύριε Γενικέ Γραμματέα Thorbjørn Jagland,
Την Παρασκευή 15 Ιουλίου, η Τουρκία βίωσε μια απόπειρα πραξικοπήματος, που είχε ως αποτέλεσμα περισσότερους από 200 νεκρούς, κυρίως αμάχους και πάνω από 1400 τραυματίες. Αμέσως μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα, η τουρκική κυβέρνηση ξεκίνησε μια τεράστια και εντελώς δυσανάλογη προσπάθεια για την εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού. Από την ημέρα του πραξικοπήματος και ως την 20η Ιουλίου 2016, ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων που τέθηκαν σε διαθεσιμότητα ή συνελήφθησαν, στις δημόσιες υπηρεσίες, ανήλθε συνολικά σε περισσότερα από 61.000 άτομα.
Οι ακόλουθοι τομείς έχουν ιδιαίτερα επηρεασθεί: Υπουργείο Δικαιοσύνης (2875 δικαστές και εισαγγελείς), ο Πρωθυπουργικό Γραφείο (257 υπάλληλοι), Υπουργείο Εσωτερικών (8777 αστυνομικοί, χωροφύλακες, διοικητές επαρχιών και προσωπικό), Υπουργείο Εθνικής Παιδείας (21.738 υπάλληλοι σε διαθεσιμότητα), το Συμβούλιο Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (116 καθηγητές, συμπεριλαμβανομένων των 4 πρυτάνεων, ζητήθηκε η παραίτηση περισσότερων από 1577 πανεπιστημιακών), Υπουργείο Οικογένειας και Κοινωνικών πολιτικών (393 δημόσιοι υπάλληλοι), Υπουργείο Οικονομικών (1500 υπάλληλοι), Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (100 υπάλληλοι), Τουρκική Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (25 υπάλληλοι). Υπουργείο Ανάπτυξης (16 υπάλληλοι), Υπουργείο Δασών και Διαχείρισης Υδάτων (197 υπάλληλοι), Υπουργείο Ενέργειας και Φυσικών Πόρων (300 υπάλληλοι), Υπουργείο Νεολαίας και Αθλητισμού (245 υπάλληλοι), Υπουργείο Περιβάλλοντος και Αστικοποίησης (70 υπάλληλοι), Ανώτατο Συμβούλιο Ραδιοφώνου και Τηλεόρασης (29 υπάλληλοι), Ρυθμιστική Αρχή Τραπεζικού Τομέα (86 υπάλληλοι), Υπουργείο Τελωνείων και Εμπορίου (176 υπάλληλοι), Αρχή Ανταγωνισμού (8 υπάλληλοι), Στρατιωτικό Εφετείο (35 υπάλληλοι), Υπουργείο Άμυνας (7 υπάλληλοι) , Χρηματιστήριο Κωνσταντινούπολης (51 υπάλληλοι).
21.000 άδειες διδασκαλίας σε ιδιωτικά ιδρύματα έχουν ανακληθεί.
Είναι πιθανό ότι θα ακολουθήσουν διώξεις ακαδημαϊκών. Χιλιάδες επιστήμονες είχαν ήδη τεθεί υπό παρακολούθηση με την αιτιολογία ότι “υποστήριξαν” τρομοκρατική δραστηριότητα, για το γεγονός ότι υπερασπίστηκαν τις κουρδικές κοινότητες της Νοτιοανατολικής Τουρκίας, στο πλαίσιο εκτεταμένων και θανατηφόρων επιθέσεων από τις τουρκικές τακτικές δυνάμεις κατά το παρελθόν έτος.
Σύμφωνα με διάφορες πηγές – μεταξύ των οποίων και ο Επίτροπος Γειτονίας και Διεύρυνσης Johannes Hahn – οι λίστες των ανθρώπων προς σύλληψη ήταν έτοιμες πριν καν το πραξικόπημα αρχίσει. Μερικές από αυτές τις πηγές πιστεύουν ότι το πραξικόπημα στήθηκε, ως έσχατο μέτρο, ενάντια σε αυτές τις λίστες.
Ο Τούρκος πρωθυπουργός ανέστειλε την ετήσια άδεια περισσότερων των τριών εκατομμύριων δημοσίων υπαλλήλων σε εθνικό επίπεδο και στους εργαζόμενους του δημόσιου τομέα έχει επίσης απαγορευτεί να ταξιδεύουν στο εξωτερικό.
Επιπλέον, μετά από μια συνέντευξη στο τηλεοπτικό δίκτυο CNN στις 18 Ιουλίου 2016, ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο της επαναφοράς της θανατικής ποινής στην Τουρκία. Εν τω μεταξύ, η χώρα έχει κηρυχθεί από την κυβέρνηση σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και ταυτόχρονα έχει προσωρινά ανασταλεί η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, όπως επιτρέπεται από το άρθρο 15 της Σύμβασης. Το άρθρο, όμως, δεν σημαίνει και έλλειψη σεβασμού των θεμελιωδών αρχών που κατοχυρώνονται στη Σύμβαση.
Πλέον, κάθε έννοια εύρυθμης λειτουργίας έχει χαθεί. Υπάρχουν αναφορές ότι όσοι τελούν υπό κράτηση δεν μπορούν να βρουν δικηγόρους, αφού κανείς δεν θα τολμούσε να τους υπερασπιστεί και να συμπεριληφθεί και ο ίδιος στις λίστες των διώξεων.
Η Τουρκία έχει υπογράψει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και του πρωτοκόλλου αριθ. 6 της Σύμβασης, σχετικά με την κατάργηση της θανατικής ποινής. Ως υποψήφια χώρα για ένταξη στην ΕΕ, η Τουρκία έχει επίσης δεσμευτεί για την πλήρη τήρηση των κριτηρίων της Κοπεγχάγης, συμπεριλαμβανομένης της σταθερότητας των θεσμών που εγγυώνται τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το σεβασμό και την προστασία των μειονοτήτων, την κατάργηση της θανατικής ποινής.
Οι υπογράφοντες, καταδικάζουμε κάθε προσπάθεια ανατροπής της δημοκρατικής τάξης με στρατιωτικά πραξικοπήματα. Ταυτόχρονα, καταδικάζουμε τις εκκαθαρίσεις που επιχειρεί η τουρκική κυβέρνηση για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου. Η αρχή της ανεξαρτησίας και της αμεροληψίας της δικαστικής εξουσίας – μαζί με την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης – είναι το θεμέλιο του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας. Η πολιτική ανεξαρτησία του επαγγέλματος του εκπαιδευτικού είναι απαραίτητη για τις ελεύθερες κοινωνίες.
Καλούμε την Ύπατη Εκπρόσωπο/Αντιπρόεδρο Federica Mogherini, καθώς και τον Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης, Thorbjørn Jagland, να παρακολουθεί στενά την κατάσταση στην Τουρκία, όσον αφορά το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου και να ζητήσει την άμεση απελευθέρωση όλων όσων αυθαίρετα συνελήφθησαν και κρατούνται στον απόηχο του αποτυχημένου στρατιωτικού πραξικοπήματος.
Υπενθυμίζουμε το πρόσφατο νομοσχέδιο που εγκρίθηκε από το τουρκικό κοινοβούλιο σχετικά με την άρση της ασυλίας αρκετών βουλευτών, που ανήκουν κυρίως στο HDP, κόμμα της αντιπολίτευσης. Όλα τα στοιχεία φαίνεται να δείχνουν ότι το πραξικόπημα αποτελεί ευκαιρία για την τουρκική κυβέρνηση για να περιορίσει περαιτέρω το ρόλο των αντιπολιτευόμενων κομμάτων και της λειτουργίας τους, δηλαδή του δημοκρατικού ελέγχου. Λίγο μετά την άφιξή του στην Κωνσταντινούπολη, νωρίς το πρωί του Σαββάτου, ο κ. Ερντογάν δήλωσε: «Αυτή η εξέγερση είναι μια ευλογία από τον Αλλάχ, γιατί θα μας επιτρέψει να εκκαθαρίσουμε το στρατό από τους στασιαστές”.
Καλούμε ως εκ τούτου την Ύπατη Εκπρόσωπο/Αντιπρόεδρο Mogherini να ελέγξει την κατάσταση, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στην κατάσταση της κουρδικής μειονότητας και των άλλων μειονοτήτων της χώρας. Καλούμε επίσης και τον Γενικό Γραμματέα Thorbjørn Jagland να υπενθυμίσει στην τουρκική κυβέρνηση την υποχρέωσή της να σέβεται την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και όλα τα πρωτόκολλα, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στη ζωή, στη δίκαιη δίκη και στην προστασία από αυθαίρετες συλλήψεις.
Καλούμε επίσης την Ύπατη Εκπρόσωπο/Αντιπρόεδρο Mogherini να απαιτήσει από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να αποσύρει αμέσως τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, η οποία υπογράφηκε στις 18 Μαρτίου 2016, μετά τις πρόσφατες εξελίξεις. Από την υπογραφή της συμφωνίας, η Τουρκία δεν αποτελεί μια “ασφαλή χώρα” για τους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο.
Τέλος, ζητούμε από όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ να συνεργαστούν με την τουρκική κυβέρνηση προκειμένου να αποκατασταθεί πλήρως το κράτος δικαίου και οι δημοκρατικές αρχές της χώρας, οι οποίες αποτελούν βασική προϋπόθεση για τις μελλοντικές διπλωματικές σχέσεις και τη συνέχιση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
Με φιλικούς χαιρετισμούς,
Barbara Spinelli – Μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ομάδας GUE/NGL
Albena Azmanova – Αναπληρωτής Καθηγητής της Πολιτικής και Κοινωνικής Σκέψης. Διευθυντής, μεταπτυχιακά προγράμματα Πολιτικής Στρατηγικής, Επικοινωνίας και Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας του Πανεπιστημίου του Κεντ, Βρυξέλλες Σχολή Διεθνών Σπουδών
Étienne Balibar – Ομότιμος Καθηγητής (Φιλοσοφία), Πανεπιστήμιο Paris-Ouest, Πρόεδρος της έδρας για τη Σύγχρονη Ευρωπαϊκή Φιλοσοφία, Kingston University, Λονδίνο
Seyla Benhabib – Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Yale
Sophie Bessis – Ιστορικός, Τυνησία-Γαλλία
Χαμίτ Bozarslan – Ιστορικός και πολιτικός επιστήμονας, Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales (EHESS), Παρίσι
Susan Buck-Morss – πολιτικός φιλόσοφος, CUNY Graduate Center, NYC
Judith Butler – Καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Κριτικής Θεωρίας, Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Berkeley
Claude Calame – Ιστορικός και ανθρωπολόγος, Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales (EHESS), Παρίσι
Joseph H. Carens – Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου του Τορόντο
Maeve Cooke – Μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας της Ιρλανδίας, Καθηγητής Φιλοσοφίας, Πανεπιστήμιο College του Δουβλίνου
Vincent Duclert – Ιστορικός στην Ecole des Hautes Études en επιστήμες sociales, Γαλλία
Didier Fassin – καθηγητής των κοινωνικών επιστημών, Institute for Advanced Study, Princeton
Éric Fassin – Καθηγητής Κοινωνιολογίας, Paris-8 University
Shelley Feldman – Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Cornell
Peter Geschiere – Ομότιμος καθηγητής ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ και στο Πανεπιστήμιο του Leiden, NL
Michael Hardt – Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Duke, ΗΠΑ
