Το παρακάτω κείμενο είναι γραμμένο από την Patricia Caro* για το Premios Enfoque, σε μια ιδιαίτερη γλώσσα. Προσπαθεί με έναν ειρωνικό και διαφορετικό τρόπο έκφρασης να μας εξηγήσει μερικά πράγματα που θα έπρεπε να είναι ξεκάθαρα εδώ και καιρό.
Το μοναδικό περιοδικό για τσιγγάνες γυναίκες στην Ισπανία λέγεται «Δική Μας» και διευθύνεται από τσιγγάνους και τσιγγάνες που ζητούν από τις γυναίκες που εργάζονται δωρεάν, εάν επιθυμούν να μιλήσουν για την κατάστασή τους (φυσικά, με προηγούμενη συναίνεση για το θέμα από τους τσιγγάνους). Ο λόγος γι’ αυτό είναι ότι οι τσιγγάνοι είμαστε προχωρημένοι. Και ξέρουμε τι είναι καλό για εκείνες, τι είναι αληθινό και τι καθολικό. Αυτό το φανταστικό παράδειγμα θα ήταν αδιανόητο, σωστά; Κι όμως, έτσι φέρονται στις κοινότητες των τσιγγάνων στην Ισπανία. Επιπλέον, η πραγματικότητα ξεπερνά γενικά τη φαντασία και γι αυτό θα αφιερώσω αυτές τις γραμμές στο να καταγράψω την άποψή μου γι’ αυτό το θέμα. Έχοντας πλήρη συνείδηση ότι αυτή η άσκηση βίας έχει γένος, ηλικία και γεωγραφική σχέση, θα επικεντρωθώ στις νεαρές Ισπανίδες τσιγγάνες καθότι «δεν υπάρχουν» μετανάστριες και στις συνέπειες της συμπεριφοράς των Μέσων που υπονομεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματά τους, με τρόπο πολύ διεστραμμένο.
Τα μέσα ενημέρωσης, στο βαθμό που αποτελούν θεσμό, δεν δίνουν χώρο σε τσιγγάνους και τσιγγάνες δημοσιογράφους για να διηγηθούν με τη δική τους φωνή και το βλέμμα τους την πραγματικότητα που βιώνουμε. Μόνο το «αληθινό καλό και καθολικό» βλέμμα που «όλως τυχαίως» είναι αρσενικό-λευκό επιτρέπεται. Εάν σ’ αυτό ενώσουμε το ενδιαφέρον που ξυπνούν τα ριάλιτι, που μεταμφιέζονται σε αντικειμενικά ντοκυμαντέρ και οι συνεντεύξεις που υποστηρίζουν αντιλήψεις του συλλογικού ασυνειδήτου σχετικά με την απροθυμία αυτού του τόσο επικίνδυνου και τόσο περιθωριακού πολιτισμού, τότε βρίσκουμε προγράμματα «υψηλής τηλεθέασης» που μιλούν για την έλλειψη πολιτισμού, την υποταγή των εξωτικών, υπερσεξουαλικών και ευτελών τσιγγάνων γυναικών, οι οποίες σκέφτονται μόνο πως θα παντρευτούν, πως θα κάνουν παιδιά και πως θα εγκαταλείψουν το σχολείο. Αυτό, πέραν του ότι είναι «ακριβές», είναι και το «καλύτερο» για τη συνεισφορά στην κατασκευή μιας υγιούς και δυνατής αυτοεκτίμησης που σου επιτρέπει να ονειρεύεσαι, να γεμίζεις προσδοκίες και να επενεργείς πάνω στην δημιουργία μιας άλλης πραγματικότητας, πιο ανθρώπινης.
Πέρα από τις ειρωνείες, εάν τις γυναίκες γενικά τις επηρεάζει η κατήχηση των ΜΜΕ σχετικά με το μοντέλο της επιτυχημένης γυναίκας, παραδείγματος χάριν, με τη χρήση του μεγέθους 36 που δίνει τροφή σε συμβουλές ανορεξικών ή σχετικά με τη θηλυκή υπερσεξουαλικοποίηση που αδρανοποιεί τη διανοητική και υλική αυτονομία των γυναικών καταβαραθρώνοντάς τες, γιατί πιστεύουμε ότι εμάς τις τσιγγάνες αυτά δεν μας επηρεάζουν;
Καταλαβαίνοντας ότι αυτός ο θεσμός είναι προορισμένος για τη δημιουργία της γνώσης και της ιδεολογίας της μάζας και ότι δημιουργεί διαδικασίες ασυνείδητης εκλογίκευσης, τότε μπορώ να συμπεράνω ότι προωθεί και δικαιολογεί τον αναγκαστικό γάμο και την εγκυμοσύνη στις Ρομά, την υποταγή μας στη φαλοκρατία των συντρόφων μας και τα μέτρα κατά των τσιγγάνων που μας επιβάλλουν. Αυτό, περισσότερο ή λιγότερο διπλωματικό, καθιστά πιο ευάλωτες σε καταστάσεις βίας τις γυναίκες Ρομά. Είναι ένας καταλύτης, ένα ενισχυτής. Σαν μια παστίλια τεχνητού προμαγειρεμένου ζωμού από την οποία παίρνουμε διπλή δόση.
Δεν βλέπουμε την επίδραση που έχει η Ιστορία των τσιγγάνικων κοινοτήτων στην Ισπανία από την οπτική του φύλου, του βλέμματος και της κατανόησης. Δεν βλέπουμε την πολιτική ευθύνη σε αυτό το ζήτημα. Δεν βλέπουμε την επίδραση που είχε στους τσιγγάνους πολίτες σήμερα. Δεν βλέπουμε πως αυτό επηρεάζει τη σημασία της λέξης «τσιγγάνος» και «τσιγγάνα», ούτε βλέπουμε τη σχέση του με την κατάσταση της δι-ομαδικής βίας που βιώνουμε. Δεν βλέπουμε την επίδραση στις σχέσεις εξουσίας ανάμεσα στους άνδρες και στις γυναίκες, μέσα στις κοινότητες. Δεν βλέπουμε.
Ναι, μιλώ για αναγκαστικούς γάμους. Δεν είναι ότι ο τσιγγάνος πατέρας μας, μας υποχρεώνει να παντρευτούμε τον οποιονδήποτε. Είναι ότι οι λευκοί άνδρες που κατέχουν θέσεις εξουσίας μας υποχρεώνουν να περνάμε μόνο από αυτήν τη μοναδική πόρτα που μας επιτρέπει να αλλάξουμε την κατάστασή μας. Όταν μία τσιγγάνα καταφέρνει να ανοίξει πόρτες μέσα στην κοινότητά της, έρχονται εκείνοι και κλείνουν με επτασφράγιστα λουκέτα τις άλλες διόδους που δίνουν πρόσβαση στα μέσα ενημέρωσης, την πολιτική, την εκπαίδευση, την υγεία και την απασχόληση με ίσους όρους, προβάλλοντας πρόσωπα που εκείνοι θεωρούνται άξια.
Μόνο ένα πράγμα έχουμε μάθει να βλέπουμε. Αυτά τα παράξενα και επικίνδυνα όντα που λέγονται «τσιγγάνοι» – πάντα στο αρσενικό γιατί το σεξιστικό λεξιλόγιο λέει ότι εκατομμύρια γυναικών Ρομά δεν υπάρχουμε, εκτός από όταν υποστηρίζουμε την φαλοκρατική μυθολογία κατά των γυναικών τσιγγάνων. Αυτοί οι τσιγγάνοι λοιπόν είναι περιθωριακοί εγκληματίες, κοινωνικά παράσιτα των οποίων οι υποταγμένες γυναίκες παραδίδονται στους φαλοκράτες συζύγους τους κατά τρόπο επιλήψιμο. Αυτό είναι που βλέπουμε κι αυτό είναι που θέλουν να πιστεύουμε ότι αντιπροσωπεύει ο Τσιγγάνικος Πολιτισμός. Και εάν οι τσιγγάνικες κοινότητες από την οπτική του φύλου, της ηλικίας και της μετανάστευσης, είναι οι πιο ζημιωμένες, ποιοι θα είναι οι πιο κερδισμένοι από αυτήν την εικόνα που δημιουργούν τα Μέσα;
Παρόλα αυτά, προς τιμή της κληρονομιάς, του χρόνου και των ονείρων, τολμώ να παραθέσω συνταγές αλάνθαστων αφεψημάτων κατά του ιού της έλλειψης εμπιστοσύνης και της άγνοιας. Θα πρέπει να ετοιμαστούν σε φωτιά από κέδρο με νερό από την πρώτη τρεχούμενη πηγή, την πρώτη ασέληνη νύχτα αυτής της ζεστής άνοιξης.
Μια χούφτα άγριο χαμομήλι με πέταλα από λουλούδι αντι-πατριαρχικό. Το αφήνουμε να ξεκουρασθεί όλη τη νύχτα και εφαρμόζουμε μερικές σταγόνες σε ορθάνοιχτα μάτια (μπορείτε να συμπεριλάβετε τσιγγάνες και τσιγγάνους στη δημιουργία και το σχεδιασμό ενημερωτικών προϊόντων εξισορροπώντας έτσι τη θέση του υποκειμένου με αυτή των αντικειμένου). Μια κουταλιά της σούπας μαρμελάδα γλυκών μούρων με μια δόση δενδρολίβανου για να ισιώσει το στομάχι σας (ας έρθουμε σε επαφή με άλλες πρακτικές, όπως η σειρά του Pilar Távora, το ραδιοφωνικό πρόγραμμα «Τσιγγάνοι» ή «Τσιγγάνικες Φωνές») , και τέλος αιθέρα μέντας για τα προβλήματα της καρδιάς που έχει σκληρύνει (ας πιέσουμε μαζί για έναν κυβερνητικό θεσμό που να επιβλέπει και να τιμωρεί όλες τις μορφές βίας κατά των ανδρών και των γυναικών στα μέσα ενημέρωσης, έχοντας υπόψη την πολιτιστική, σεξουαλική και ποικιλομορφία του φύλου) . Σίγουρα μετά από αυτήν τη θεραπεία, θα είμαστε ικανοί να αναπνεύσουμε το θαλασσινό άλας που διαβρώνει κάθε αντίσταση απέναντι σε αυτήν την αφύπνιση χωρίς επιστροφή.
Opre Romnja (Εμπρός Τσιγγάνες).
*Patricia Caro Mara es activista de Derechos Humanos de la Mujeres, especializada en mujeres romaníes.
