Oι Γιατροί Χωρίς Σύνορα/Médecins Sans Frontières (MSF) έδωσαν χτες στη δημοσιότητα μία ανοιχτή επιστολή, υπογεγραμμένη από τη διεθνή Πρόεδρο Τζοάν Λιού, προς τους ηγέτες των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Η επιστολή καταδικάζει έντονα τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, που υπεγράφη το Μάρτιο, η οποία – προβλέποντας οικονομικά και πολιτικά ανταλλάγματα για την Τουρκία προκειμένου να φιλοξενήσει επιπλέον πρόσφυγες και να ανακόψει την πορεία τους προς την Ευρώπη – σηματοδοτεί στην πραγματικότητα παραίτηση από την ηθική και νομική ευθύνη της Ευρώπης για την παροχή ασύλου σε όσους έχουν ανάγκη.
Ανοιχτή επιστολή των Γιατρών Χωρίς Σύνορα προς τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς
Γράφουμε αυτή την επιστολή προς εσάς σήμερα για να μοιραστούμε τη βαθιά ανησυχία μας ότι, με την υπογραφή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, έχετε γυρίσει την πλάτη σε χιλιάδες ανθρώπους που εγκαταλείπουν τις εστίες τους για να ξεφύγουν από τον πόλεμο, την καταπίεση και την απόγνωση.
Η «συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας» ουσιαστικά αναθέτει τη φροντίδα των ανθρώπων αυτών στην Τουρκία με αντάλλαγμα, μεταξύ άλλων, ένα πακέτο οικονομικής βοήθειας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ. Τη στιγμή που συμβαίνει ο μεγαλύτερος εκτοπισμός ανθρώπων εδώ και δεκαετίες, πρόκειται για μια πρωτοφανή αποποίηση των ηθικών και νομικών ευθυνών σας.
Εδώ και χρόνια περιθάλπουμε θύματα της πολιτικής αποτροπής της Ευρώπης για τη μετανάστευση, που εξελίχθηκε σε μια οξεία ανθρωπιστική κρίση σε ευρωπαϊκό έδαφος. Έχουμε συγκολλήσει σπασμένα κόκαλα σε ανθρώπους που χτυπήθηκαν από αστυνομικούς, έχουμε περιθάλψει παιδιά που “πυροβολήθηκαν” στο κεφάλι με πλαστικές σφαίρες και έχουμε καθαρίσει τα μάτια μωρών που ψεκάστηκαν με δακρυγόνα. Αντί να εστιάσουν στην εκτόνωση της κρίσης, η ΕΕ και τα κράτη-μέλη αποφάσισαν απλώς να αποσυρθούν και να πετάξουν το μπαλάκι σε άλλους.
Η συμφωνία αυτή απειλεί το δικαίωμα κάθε ανθρώπου να ζητήσει άσυλο και αντιβαίνει στην υποχρέωσή σας να συνδράμετε κάθε άντρα, γυναίκα ή παιδί που ζητά προστασία. Η μεταφορά των ανθρώπων πίσω στην τελευταία χώρα διέλευσης μετατρέπει το άσυλο σε ένα μέσο πολιτικής διαπραγμάτευσης με σκοπό τον περιορισμό των προσφύγων όσο το δυνατόν πιο μακριά από τα ευρωπαϊκά σύνορα και τους Ευρωπαίους ψηφοφόρους. Σήμερα, οι άνθρωποι έχουν μείνει ουσιαστικά χωρίς επιλογές για να φτάσουν με ασφάλεια στις ακτές της Ευρώπης και να ζητήσουν άσυλο.
Ως αντάλλαγμα, έχετε υποσχεθεί «ανθρωπιστική» και αναπτυξιακή βοήθεια για την κάλυψη των αναγκών των Σύρων προσφύγων και έχετε παρουσιάσει αυτά τα χρήματα ως μέτρο για την ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου. Όμως τώρα προϋπόθεση για τη βοήθεια αυτή είναι η μεταφορά του πόνου μακριά, καταπατώντας την ανθρωπιστική αρχή της παροχής βοήθειας με βάση μόνο την ανάγκη. Με την προσφορά δισεκατομμυρίων ευρώ για τη φροντίδα ανθρώπων που θα είναι αθέατοι στην Τουρκία, οι οργανώσεις βοήθειας θα βρεθούν αντιμέτωπες με ένα φοβερό δίλημμα: θα πρέπει να παρέχουν τη βοήθεια που τόσο έχουν ανάγκη οι άνθρωποι υπηρετώντας μια μη ανθρωπιστική πολιτική που έχει ως απώτερο στόχο τον έλεγχο των συνόρων;
Αναμφισβήτητα υπάρχουν ανάγκες στην Τουρκία, μια χώρα που ήδη πασχίζει να προσφέρει αποτελεσματική προστασία σε σχεδόν 3 εκατομμύρια πρόσφυγες που βρίσκονται στο έδαφός της, όμως σας ζητάμε να διαχωρίσετε την ανθρωπιστική βοήθεια από την πολιτική συμφωνία.
Η συμφωνία αυτή στέλνει ένα ανησυχητικό μήνυμα στον υπόλοιπο κόσμο: οι χώρες μπορούν να εξαγοράσουν την υποχρέωσή τους για παροχή ασύλου. Εάν αναπαραχθεί από πολλά κράτη, η έννοια του πρόσφυγα θα πάψει να υφίσταται. Οι άνθρωποι θα εγκλωβίζονται σε εμπόλεμες ζώνες χωρίς να μπορούν να φύγουν για να σωθούν, χωρίς άλλη επιλογή παρά να μείνουν εκεί και να πεθάνουν. Ο πρόσφατος βομβαρδισμός ενός καταυλισμού που φιλοξενούσε εκτοπισμένους ανθρώπους κοντά στο Idlib, με τουλάχιστον 28 νεκρούς, δείχνει ότι η ιδέα των «ασφαλών χώρων» στη Συρία δεν είναι βιώσιμη.
Εντωμεταξύ, η επίσημη υποδοχή που προσφέρει η Ευρώπη σε όσους εγκλωβίζονται στην Ελλάδα είναι άθλια. Στους καταυλισμούς των ελληνικών νησιών ουσιαστικά δεν υπάρχουν εγγυήσεις προστασίας. Οι γυναίκες φοβούνται να πάνε στην τουαλέτα όταν πέσει το σκοτάδι, οι μητέρες παρακαλούν για βρεφικό γάλα για να ταΐσουν τα μωρά τους και οι άντρες κάθε ηλικίας χάνουν την αξιοπρέπειά τους μαλώνοντας για αποφάγια ή για τη σειρά στις ουρές. Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη τη βοήθεια και την προστασία σας, όχι μόνο τα χρήματά σας. Είναι τόσο μακρινός ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος που έχετε ξεχάσει πια τη βασική ανθρώπινη ανάγκη να φεύγει κανείς για να γλιτώσει από τη βία και τις διώξεις όταν δεν έχει άλλη επιλογή; Κατανοούμε ότι η αντιμετώπιση των τεράστιων προκλήσεων της παγκόσμιας κρίσης εκτοπισμού έχει γίνει ένα αμφιλεγόμενο πολιτικό ζήτημα, όμως για εμάς το ζήτημα είναι πρώτα και κύρια ανθρωπιστικό, και έτσι θα έπρεπε να είναι και για εσάς.
Πολλοί από τους πολίτες σας έχουν ανταποκριθεί σε αυτή την πρόκληση προσφέροντας εθελοντικά βοήθεια, όμως οι ηγέτες σας έχουν υστερήσει, φοβούμενοι τις πιθανές πολιτικές συνέπειες. Απευθύνουμε έκκληση προς εσάς, τους ηγέτες της Ευρώπης, να αρθείτε στο ύψος των περιστάσεων: χρησιμοποιήστε τους άφθονους πόρους σας για να υποδεχτείτε και να προστατεύσετε όσους χρειάζονται τη βοήθειά σας.
Δρ Τζοάν Λιου
Διεθνής Πρόεδρος
Γιατροί Χωρίς Σύνορα / Médecins Sans Frontières
