Του Xulhaz Mannan στο Pink Pages

Όντας ανοιχτά γκέι για πάνω από δυο δεκαετίες τώρα, δέχομαι συχνά την ερώτηση:  «Μα… πώς είναι δυνατό;»

Η απάντησή μου, σχεδόν σε κάθε περίπτωση: «Είναι δυνατό και είναι υπέροχο».

Πρέπει να παραδεχτώ ότι διασκέδασα πολύ μην προσπαθώντας να κρύψω το γεγονός ότι είμαι γκέι και να κάνω τους άλλους χαρούμενους με το να προσποιούμαι ότι είμαι κάτι που δεν είμαι. Μου επέτρεψε να εστιάσω πλήρως στους άλλους καθημερινούς αγώνες της ζωής. Πρέπει επίσης να παραδεχτώ ότι δεν χρειάστηκε να αντιμετωπίσω ποτέ ομοφοβικές αντιδράσεις από κανέναν, κάτι που δε συμβαίνει στον καθένα. Το να είσαι διαφορετικός ή μοναδικός είναι κάτι που αποδοκιμάζεται, κατά κανόνα, στο Μπαγκλαντές όπου η κοινωνία καθοδηγείται από την ετεροκανονική πατριαρχία. Το να είσαι διαφορετικός θεωρείται αδυναμία, η θηλυπρέπεια μεταφράζεται σε κατωτερότητα. Κάποιος μπορεί να γίνει θύμα εκφοβισμού μόνο επειδή έχει θηλυπρεπή φωνή ή κίνηση. Σχεδόν όλα τα ΛΟΑΤ άτομα βιώνουν διάφορα είδη ψυχικών τραυμάτων ενώ προσπαθούν να καταπιέσουν τις φυσικές τους ορμές να είναι μαζί με κάποιον του ίδιου φύλου. Οι οικογένειες όπως και η κοινωνία τούς θέλουν να γίνουν ιδανικά αρσενικά/θηλυκά βάσει κάποιων προκαθορισμένων κανόνων. Για καλή μου τύχη, μεγάλωσα σε ένα λιγότερο εχθρικό περιβάλλον. Ακόμα και ως υπέρμαχος του ανθρώπινου δικαιώματος στον έρωτα από το 1998 και σήμερα εθελοντή πλήρους απασχόλησης στο Roopbaan, η ζωή υπήρξε πάντα καλή μαζί μου. Αυτή, βεβαίως, δεν είναι η ιστορία των περισσότερων ΛΟΑΤ ατόμων στο Μπαγκλαντές.

Μια χώρα όπου οι κυρίαρχες θρησκείες θεωρούν τον ομοφυλόφιλο αμαρτωλό, ο νόμος της χώρας εγκληματία, οι κοινωνικές νόρμες διεστραμμένο, ο πολιτισμός ως «εισαγόμενο» – πώς πρέπει να είναι η ζωή για τα ΛΟΑΤ άτομα στο Μπαγκλαντές; Για μένα είναι σα να ζεις μέσα σε μια «άνετη ντουλάπα». Άνετη επειδή είναι, στην πραγματικότητα, εύκολο, όταν θες, να το κάνεις. Ο πολιτισμός και οι κοινωνικές νόρμες εστιάζουν τόσο πολύ στο να αποτρέπουν ετεροφυλοφιλικές πράξεις ανάμεσα σε ανύπαντρα ζευγάρια που οι σεξουαλικές πράξεις άντρα-με-άντρα και γυναίκας-με-γυναίκα περνούν σχεδόν απαρατήρητες. Σε κάποιες πιο συντηρητικές περιοχές, μάλιστα, οι ομοφυλοφιλικές πράξεις ανάμεσα σε έφηβα αγόρια θεωρούνται ως ο «ασφαλέστερος» τρόπος να εξερευνήσουν τη σεξουαλικότητά τους. Και, κανείς δε νοιάζεται ιδιαίτερα, υπό την προϋπόθεση ότι θα παντρευτούν όταν γίνουν ενήλικες. Δεν παύει, ωστόσο, να είναι μια ντουλάπα! Τη στιγμή που κάποιος θα αποφασίσει να βγει από κει θα εξοστρακιστεί από την οικογένειά του, τους φίλους του και την κοινωνία. Όταν εκδόθηκε το Roopbaan, το πρώτο περιοδικό για ΛΟΑΤ θέματα στη χώρα, αντιμετωπίσαμε πολύ σκληρή αντίδραση από την πλειοψηφία. Όταν η ίδια ομάδα οργάνωσε μια παρέλαση υπερηφάνειας την πρώτη μέρα του νέου χρόνου στην Μπενγκάλι για να γιορτάσει «τη διαφορετικότητα και τη φιλία» το 2014, καταχειροκροτήθηκε από το πλήθος καθώς δε χρησιμοποιήθηκε πανό ή ταμπέλα ΛΟΑΤ.  Εξασφαλίσαμε, επίσης, τη συμμετοχή των hijras (τρανς ατόμα), που είναι ανεπιθύμητα στον εθνικό εορτασμό της Bangaliana. Παρόλα αυτά, τη στιγμή που κάποια διαδικτυακή πύλη ενημέρωσης τη χαρακτήρισε «παρέλαση υπερηφάνειας ομοφυλόφιλων» και το Roopbaan ως διοργανωτή, η δημόσια αντίδραση υπήρξε βάναυση. Ευτυχώς, η οργή παρέμεινε στα όρια του διαδικτύου.

Τα προαναφερόμενα γεγονότα, γενικά, προκάλεσαν μεγάλη αναστάτωση στα ΛΟΑΤ άτομα της χώρας. Είναι, όντως, φρόνιμο και ασφαλές να ανακοινώνουμε το σεξουαλικό μας προσανατολισμό εδώ; Θα προσπαθήσουν, άραγε, ποτέ οι οικογένειες και οι φίλοι να καταλάβουν τα αισθήματα ενός γκέι ανθρώπου; Από την προσωπική μου εμπειρία ως αυτο-προσδιοριζόμενου γκέι άντρα, πιστεύω ακράδαντα ότι δεν έχoυν χαθεί όλα. Υπάρχει ακόμα περιθώριο για αισιοδοξία. Με το μίσος και τις απειλές να πλημμυρίζουν τα κοινωνικά δίκτυα, η υποστήριξη από διάφορες ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων και από άτομα είναι για μας παρηγορητική. Ο διαδικτυακός ακτιβισμός της ΛΟΑΤ κοινότητας αυξάνεται με τη στήριξη ενός σταθερού offline κινήματος που αποτελείται από ΜΚΟ όπως η Bandhu Social Welfare Society (BSWS), και πλατφόρμες όπως τα Boys of Bangladesh (BoB), το Roopbaan, η Shambhab (δίκτυο γκέι γυναικών), το Vivid Rainbow (Khulna). Η κυβέρνηση του Μπαγκλαντές αναγνώρισε τους hijras ως νέο φύλο το 2013, τον ίδιο χρόνο που η BOB έθεσε το θέμα των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤ στο UPR στην Ελβετία, αναγκάζοντας τον τότε Υπουργό Εξωτερικών να ξεκαθαρίσει τη θέση της κυβέρνησης, αναγνωρίζοντας την ύπαρξη αυτού του πληθυσμού.

H BSWS συστάθηκε το 1996 για να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες για καταχρήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άρνησης δικαιωμάτων σεξουαλικής υγείας, και για να προσφέρει μια προσέγγιση με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα στις υγειονομικές και κοινωνικές υπηρεσίες για τον πιο στιγματισμένο και ευάλωτο πληθυσμός του Μπαγκλαντές, τους hijras. Αν και οι δράσεις της εστίασαν, αρχικά, στους Hijras και τους MSM, η οργάνωση οραματίζεται τώρα ένα Μπαγκλαντές όπου κάθε άνθρωπος, ανεξάρτητα από το φύλο και τη σεξουαλικότητά του, θα μπορεί να ζήσει μια ποιοτική ζωή με αξιοπρέπεια, ανθρώπινα δικαιώματα και κοινωνική δικαιοσύνη.

Το 2014, το Roopbaan, η BoB και κάποιοι άλλοι μεμονωμένοι ακτιβιστές ένωσαν τις δυνάμεις τους για να διεξάγουν την πρώτη έρευνα εκτίμησης του ΛΟΑ πληθυσμού στο Μπαγκλαντές. Υπήρχε ειδικός λόγος που το ‘Τ’ δε συμπεριλήφθηκε. Η έρευνα είχε στόχο να φωτίσει ζητήματα, ανησυχίες, προσδοκίες των «αόρατων» και των «άφωνων». Οι τρανσέξουαλ ή hijras, στην περίπτωση του Μπαγκλαντές, αν και έχουν μακρύ δρόμο να διανύσουν ως προς τη διασφάλιση ίσων δικαιωμάτων, τουλάχιστον κατόρθωσαν να ακουστεί η φωνή τους, και τα ζητήματά τους να τεθούν στα τραπέζια των πολιτικών υπεύθυνων. Για πολλούς, όταν δημοσιοποιήθηκαν τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας, το γεγονός ότι σε ολόκληρη τη χώρα 571 άτομα αυτοπροσδιορίστηκαν ως γκέι, λεσβίες ή αμφιφυλόφιλοι, υπήρξε ένα μεγάλο σοκ. 66.5% εξ αυτών είπαν ότι νιώθουν άνετα με το σεξουαλικό προσανατολισμό τους αλλά ότι ζουν υπό καθεστώς διαρκούς φόβου. Οι περισσότεροι υποστήριξαν την ιδέα ενός προοδευτικού ΛΟΑΤ κινήματος αν και είχαν διαφορετικές απόψεις σχετικά με το πώς πρέπει να προχωρήσει αυτό το κίνημα. Πιστεύουν ότι είναι σημαντικό να παρουσιαστεί το θέμα με ευαισθησία απέναντι στην κοινωνία. Ένα τέτοιο κίνημα θα πρέπει να βλαστήσει από την ίδια τη χώρα και να λάβει υπόψη του τις τοπικές κοινωνικο-πολιτισμικές και πολιτικές πραγματικότητες.

Οι υπάρχουσες οργανώσεις έχουν ήδη λάβει υπόψη τους τα πορίσματα της έρευνας και έχουν ξεκινήσει διάφορες πρωτοβουλίες. Η BoB, το πιο παλιό δίκτυο γκέι αντρών, πρόσφατα λάνσαρε ένα πρότζεκτ διάρκειας 14 μηνών, που το ονομάζει «Πρότζεκτ Dhee», με στόχο να σχεδιάσει μια πενταετή στρατηγική και σχέδιο δράσης για την προώθηση του ΛΟΑΤ κινήματος στο Μπαγκλαντές. Αυτό προτίθεται να το πραγματοποιήσει με τη διάδοση γνώσης και πληροφόρησης σχετικά με τη σεξουαλικότητα μέσω μιας εθνικής καμπάνιας, την ουσιαστική κινητοποίηση της κοινότητας και την στρατηγική εμπλοκή συνεργατών. Το πρότζεκτ θα στοχεύσει ταυτόχρονα σε εξωτερικό και εσωτερικό ακροατήριο έτσι ώστε η ΛΟΑΤ κοινότητα να οικοδομήσει συνθήκες ευαισθητοποίησης, ενσυναίσθησης και αποδοχής. Και, φυσικά, υπάρχει το «Roopbaan – Freedom to Love». Το Roopbaan πιστεύει ότι οι κοινωνικο-πολιτισμικοί και νομικοί φραγμοί και η εχθρότητα προς τη σεξουαλική διαφορετικότητα, τη διαφορετικότητα φύλου και τον ομοφυλόφιλο έρωτα μπορεί να ξεπεραστεί μέσω της προβολής της κοινότητας σε ολόκληρη τη χώρα, μέσω του συνεχόμενου κοινωνικού διαλόγου, της ουσιαστικής επικοινωνίας, της κινητοποίησης της κοινότητας και μέσω προγραμμάτων ευαισθητοποίησης που χρησιμοποιούν τις τέχνες και τον πολιτισμό ως σημεία εισόδου. Το περιοδικό Roopbaan, προάγοντας το ανθρώπινο δικαίωμα στον έρωτα, δίνει φωνή σ’ αυτούς που δεν φαίνονται και σ’ αυτούς που δεν ακούγονται. Διατίθεται σε έντυπη μορφή στο Μπενγκάλι για να είναι περισσότερο προσβάσιμο στο ευρύτερο μπαγκλαντεσιανό κοινό και για να υπενθυμίζει το γεγονός ότι τα ΛΟΑΤ άτομα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας μας. Μια πρόσφατη έκδοση, το Roopongkti (οι στίχοι των roopbaans), είναι μια ποιητική συλλογή από μπαγκλαντεσιανούς ΛΟΑΤ ποιητές. Λυπηρό αλλά αληθινό, το Roopongkti κυκλοφόρησε κατά τη διάρκεια της έκθεσης βιβλίου Ekushey, την προηγούμενη μέρα της άγριας δολοφονίας του Dr. Avijit Roy, ενός σεβαστού συμμάχου που έγραψε πολλά άρθρα γι’ αυτό το θέμα και το βιβλίο «Ομοφυλοφιλία – Μια Επιστημονική και Κοινωνικο-ψυχολογική Έρευνα». Το Roopbaan οργανώνει επίσης πολλές κινητοποιήσεις της κοινότητας και εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης. Το Πρόγραμμα Συντονισμού Νεολαίας Roopbaan, που έλαβε χώρα το Φεβρουάριο του 2015, απευθυνόταν στη ΛΟΑΤ νεολαία. Φιλοξένησε διάφορες δραστηριότητες, εργαστήρια και σεμινάρια που σκοπό είχαν να βελτιώσουν τις ηγετικές τους ικανότητες και να τους προετοιμάσουν για τα μελλοντικά απαιτητικά τους καθήκοντα ως δυναμικά μέλη της μπαγκλαντεσιανής ΛΟΑΤ κοινότητας, και το παρακολούθησαν 28 νέοι από ολόκληρη τη χώρα.

Παρά ταύτα, πολύ λίγα έχουν γίνει –αν όχι τίποτα- όσον αφορά στο ζήτημα της αποποινικοποίησης της ομοφυλοφιλίας. Ναι, μιλάω για την κατάργηση του νόμου BPC 377, ένα κοιμώμενο τέρας που κανείς δεν τολμά να ξυπνήσει. Επιπροσθέτως, ειδικά στους καιρούς που διατρέχουμε όπου υπάρχει μια αυξανόμενη τάση να αγνοούνται οι φωνές του «διαφορετικού» και ελεύθεροι στοχαστές πετσοκόβονται μέχρι θανάτου, ποιος θα προσφερόταν να ρισκάρει τη ζωή του για τη σεξουαλική ελευθερία; Εξάλλου για πολλά γκέι άτομα ο 377 αποτελεί μικρότερο πονοκέφαλο από τα θρησκευτικά τους πιστεύω˙ το να διαπράξουν ένα αμάρτημα που είναι φαινομενικά ασυγχώρητο στα μάτια του θεού. Μπορούν να κρυφτούν στην άνετη ντουλάπα τους από την οργή του 377 ή από το κοινωνικό στίγμα, αλλά ο θεός υποτίθεται ότι είναι πανταχού παρόν. Γι’ αυτό, αντίθετα με τους άλλους φίλους μου ακτιβιστές, προτιμώ να μιλώ γι’ αυτό το θέμα στη γλώσσα του έρωτα. Οι Μπαγκλαντεσιανοί, όπως και οι περισσότεροι Νοτιοασιάτες συγκινούνται από το μεγαλείο του έρωτα, και είναι σχετικά ευκολότερο γι’ αυτούς να δεχτούν τον έρωτα ανάμεσα στο ίδιο φύλο από την ομοφυλοφιλία. Σε μια χώρα όπου η όλη ιδέα του σεξ και της σεξουαλικότητας είναι ταμπού, μαθαίνουμε να χαράσσουμε το δρόμο μας αναδεικνύοντας τον έρωτα ως το κέντρο των πάντων, ως ένα ανθρώπινο δικαίωμα που δεν μπορεί κανείς να στερηθεί, ελπίζοντας κάποια μέρα σε μια ευρύτερη αποδοχή!

Μπορείτε να βρείτε το πρωτότυπο άρθρο εδώ.