Από το comune-info.net – του Matteo Saudino *
O συντηρητισμός αποτελεί σίγουρα ασθένεια που επιφέρει το γήρας, κατά την οποία οι επαναστατικές παρορμήσεις, ή τουλάχιστον η λαχτάρα της αλλαγής, που τυπικά χαρακτηρίζουν τους νέους, δίνουν τη θέση τους στην καθησυχαστική διατήρηση του status quo και μιας ήσυχης ζωής. Είναι λίγοι οι άνδρες και οι γυναίκες που καταφέρνουν να διατηρήσουν καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής τους την πνευματική και πρακτική ικανότητα που τους κάνει να προσπαθούν να αλλάξουν το παρόν, ώστε να οικοδομηθεί ένα μέλλον πιο δίκαιο, πιο όμορφο και πιο αξιοπρεπές. Άλλωστε, με μόνη εξαίρεση τον Thomas Mann, σχεδόν κανείς δεν καταφέρνει να κάνει την αντίστροφη πορεία: να είναι συντηρητικός στα νιάτα του και να γίνει προοδευτικός κατά την ώριμη ηλικία.
Πάντα οι άλλοι με θεωρούσαν, και θεωρούσα κι εγώ ο ίδιος τον εαυτό μου, ευθαρσώς, επαναστάτη. Ένας άνθρωπος που διακατέχεται από τη συνεχή ανάγκη του να αντιπαρατεθεί στη δυστυχία και την ανισότητα του κόσμου στον οποίο ζει, ενόψει μιας πιο ελεύθερης και χειραφετημένης κοινωνίας. Είχα πάντα την πεποίθηση και την πίστη ότι η έντονη ανάγκη για αυτοδιάθεση των ανθρώπων συνιστούσε το νόημα της ίδιας μου της ζωής. Ωστόσο, για πολλά χρόνια αυτή η βεβαιότητα μου αφαιρέθηκε γλωσσικά. Και από τη γλωσσική διατύπωση μέχρι το ουσιώδες της πολιτικής πραγματικότητας η απόσταση είναι πολύ μικρή. Οι εκφραστές του Νέου Κόσμου και οι προφήτες των απελευθερωτικών αρετών του ατομικισμού, των Αγορών και των διακινούμενων αγαθών, έχουν κυριολεκτικά οικειοποιηθεί τις λέξεις «αλλαγή» και «πρόοδος», αδειάζοντάς τες από το σχετικό με την χειραφέτηση περιεχόμενό τους. Σήμερα, η μεταρρύθμιση, η αλλαγή και η καινοτομία σημαίνουν στην ουσία κατάργηση των κοινωνικών δικαιωμάτων και δημιουργία των προϋποθέσεων μέσω των οποίων η τεχνολογία και το κεφάλαιο θα μπορέσουν να ξεδιπλώσουν τα φτερά τους με όλες τους τις δυνάμεις. Προκειμένου να επιτύχουν αυτή την «πτήση», η οποία βασίζεται στην πολιτισμική κυριαρχία του πιο ισχυρού και στην αναζήτηση του κέρδους, οι δυνάμεις αυτές έχουν ανάγκη από ανθρώπους ολοένα πιο εξοικειωμένους με την τεχνολογία και πιο καταναλωτικούς, οι οποίοι θα πρέπει να κατασκευάζονται και να συναρμολογούνται ήδη μέσα στο ίδιο το σχολείο.
Τα ευρωπαϊκά συστήματα εκπαίδευσης και, συγκεκριμένα, το καλό σχολείο της κυβέρνησης Renzi, κινούνται ακριβώς προς την κατεύθυνση δημιουργίας ενός μονοδιάστατου μοντέλου μαθητή, που εκπαιδεύεται στην τεχνολογία για να καταναλώνει την τεχνολογία, που εκπαιδεύεται στον καταναλωτισμό για να γίνει καταναλωτής, που εκπαιδεύεται στην ταχύτητα για να τρέχει και να μην σκέφτεται, που εκπαιδεύεται στην υπακοή και τον ανταγωνισμό για να υπακούει και να ανταγωνίζεται. Το παλιό σχολείο του εικοστού αιώνα, έμελλε να αποδομηθεί για να δώσει τη θέση του σε μια νέα εκπαίδευση η οποία δεν βασίζεται πλέον στα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και την αλληλεγγύη, αλλά στον οπορτουνισμό και τον ανταγωνισμό, στη δημιουργία manager και ιδιωτικών sponsor-χρηματοδοτών, στην ιδεολογία των προσόντων και της αξιολόγησης, προκειμένου να εξαλειφθεί κάθε μορφή προσανατολισμού και κατάρτισης.
Να λοιπόν που σήμερα, μπροστά σε έναν τέτοιο τυφλό προοδευτισμό, άδειο από κάθε έννοια προόδου και αντίθετο προς τον Διαφωτισμό, μπροστά σε έναν εκσυγχρονισμό που δεν έχει μέσα του ίχνος αλλαγής, εγώ αυτοανακηρύσσομαι με υπερηφάνεια συντηρητικός δάσκαλος.
Θέλω να διατηρήσω την επιθυμία και την ελευθερία να μπαίνω στην τάξη και να διδάσκω τους μαθητές μου Πλάτωνα και Αριστοτέλη κι όχι το πώς θα καταναλώνουν νέα applications ή να αγοράζουν με μανία σαν βουλιμικοί τις νέες τεχνολογίες. Θέλω να διαβάζω με τους μαθητές μου την «Απολογία του Σωκράτη» και τις «Εξομολογήσεις» του Αυγουστίνου και όχι να στέκομαι και να περιμένω έξω από την αίθουσα, την ώρα που συνεταιρισμοί ή εταιρείες τους εκπαιδεύουν πώς να είναι παθητικοί ή αρπακτικά στην αγορά εργασίας ή τους εξαπατούν με φράσεις και με παιχνίδια που βρήκαν μέσα στο kit του καλού motivator, του ιερέα της ταχύτητας και του προφήτη του υπαρξιακού κενού. Θέλω να μπαίνω στην τάξη και να κάνω με τους φοιτητές μου εργαστήρια κριτικής σκέψης πάνω στον Σπινόζα, τον Μαρξ και τον Νίτσε, κι όχι να τους εκπαιδεύω για τεστ αξιολόγησης λειτουργικών δεξιοτήτων που στόχο έχουν τη δημιουργία ενός ανθρώπου αλλοτριωμένου και μονοδιάστατου. Θέλω να έχω την ελευθερία να μπαίνω στην τάξη και να δημιουργώ ένα υπαρξιακό φιλοσοφικό ταξίδι που θα επικεντρώνεται στη σημασία του να είσαι άνθρωπος μέσα από τη σκέψη του Pascal, του Κίρκεγκωρ, του Χάιντεγκερ και του Σαρτρ.
Δεν θέλω να παρέχω καμία βοήθεια στην παρέμβαση εξωτερικών εμπειρογνωμόνων, τους οποίους χρηματοδοτούν τράπεζες και ιδρύματα, κι οι οποίοι μεταδίδουν στους σπουδαστές τις αξίες της ευελιξίας, του ρίσκου και του πώς να επενδύεις στην ίδια σου τη ζωή, λες κι η ζωή είναι υποχρέωση ή Συμβόλαιο Μελλοντικής Εκπλήρωσης. Θέλω να μπαίνω στην τάξη και να διαβάζω με τους μαθητές μου το «Προς την αιώνια ειρήνη» του Καντ για να τους εξηγώ ότι ο πόλεμος είναι μια φρίκη, είναι παιδί της ακατάπαυστης εξοπλιστικής κούρσας και των συμφερόντων, που αφαιρεί κάθε ίχνος ανθρωπιάς από τον άνθρωπο και γι’αυτό θα πρέπει να απαγορευτεί. Και δεν θέλω να συνοδεύω τους μαθητές μου σε συναντήσεις στις οποίες οι Ένοπλες Δυνάμεις εξηγούν στα παιδιά ότι το να είσαι στρατιώτης είναι μια δουλειά σαν όλες τις άλλες, επειδή οι πόλεμοι σήμερα γίνονται μόνο για να παρέμβουμε για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Θέλω να διδάξω στους μαθητές μου τις αξίες του ανθρωπισμού και της αδελφοσύνης, κι αν αυτό τους μπερδεύει ολοένα και περισσότερο μέσα σε αυτόν τον αδιάφορο κόσμο, που βλέπει να πεθαίνουν πρόσφυγες και μετανάστες στη θάλασσα, θα το παραδεχτώ ευχαρίστως.
Θέλω η τεχνολογία να είναι το μέσο κι όχι ο αυτοσκοπός της μαθησιακής διαδικασίας. Δεν θέλω να είμαι ένας καθηγητής που μεταχειρίζεται τους φοιτητές του σαν ανθρώπινο κεφάλαιο, αλλά ένας απλός δάσκαλος που θέλει να βοηθήσει στη δημιουργία ελεύθερων πολιτών, οι οποίοι έχουν τα κρίσιμα εργαλεία ώστε να αποκωδικοποιούν την πραγματικότητα στην οποία ζουν και που διαθέτουν τις γνώσεις που τους επιτρέπουν να βλέπουν ταυτόχρονα τόσο την ομορφιά όσο και τη δυστυχία του κόσμου.
Εάν το να διδάσκεις αξιοπρέπεια και χειραφέτηση σημαίνει ότι είσαι συντηρητικός, τότε είμαι συντηρητικός κι είμαι υπερήφανος γι ‘αυτό.
Συντηρητικοί όλου του κόσμου ενωθείτε!
* Καθηγητής Φιλοσοφίας στο Τορίνο
Μετάφραση: Όλγα Λιακάκη
