Γιατί η Τουρκία δεν είναι «ασφαλής» ή «ασφαλής τρίτη» χώρα

H PRO ASYL είναι μια από τις σημαντικότερες οργανώσεις με δράση υπέρ των μεταναστών στη Γερμανία. Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα της στις 29.1 (στα γερμανικά) και στις 30.1 (στα αγγλικά). Παρότι οι εξελίξεις τρέχουν, το κείμενο διατηρεί την αξία του, καθώς εξηγεί γιατί η Τουρκία δεν μπορεί να θεωρηθεί «ασφαλής» ή «ασφαλής τρίτη» χώρα. Η Pressenza Athens αναδημοσιεύει την ελληνική του μετάφραση από τα enthemata.wordpress.com

29.1.2016. Η PRO ASYL αντιτίθεται κατηγορηματικά στα σχέδια της ολλανδικής και πιθανά και της γερμανικής κυβέρνησης να επιστρέφονται αιτούντες άσυλο από την Ελλάδα στην Τουρκία με επιβατικά πλοία. «Η Τουρκία δεν είναι ασφαλής τρίτη χώρα. Αν ληφθούν τέτοιες ενέργειες, τα δικαιώματα των προσφύγων θα έχουν ουσιαστικά ανασταλεί», λέει ο Γκίντερ Μπούρκχαρτ, γενικός διευθυντής της PRO ASYL. Η Τουρκία θα μετατρεπόταν σε «προσφυγικό στρατόπεδο της Ευρώπης, και τα ανθρώπινα δικαιώματα των προσφύγων δεν θα ήταν πλέον εν ισχύι. Η Ε.Ε. διαστρεβλώνει την πραγματικότητα για να εξυπηρετήσει τους σκοπούς της. Μια τέτοια κίνηση θα σήμαινε τη συλλογική απόσυρση της Ευρώπης από την προστασία προσφύγων».

Οι σχεδιαζόμενες επαναπροωθήσεις προσφύγων από την Ελλάδα στην Τουρκία θα παραβίαζαν την ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία. Η σοβαρότητα της κατάστασης στην Τουρκία υποβαθμίζεται, μαζί με τις κτηνώδεις συνέπειες για όσους αναζητούν προστασία. Το ανθρώπινο δικαίωμα του ασύλου θα είχε ουσιαστικά ανασταλεί.

Οι αιτούντες άσυλο που επαναπροωθούνται στην Τουρκία αντιμετωπίζουν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους και, σε ακραίες περιπτώσεις, ακόμα και απελάσεις σε περιοχές έκτακτης ανάγκης όπως η Συρία και το Ιράκ. Από τη στιγμή που η Ε.Ε και η τουρκική κυβέρνηση ενέκριναν το κοινό σχέδιο δράσης τους στις 29 Νοεμβρίου 2015, έχουν αναφερθεί στην Τουρκία αυθαίρετες συλλήψεις προσφύγων, περιστατικά κακομεταχείρισης σε κέντρα κράτησης και παράνομες απελάσεις και επαναπροωθήσεις στη Συρία και το Ιράκ. Η PRO ASYL υποστηρίζει πως η επιστροφή αιτούντων άσυλο στην Τουρκία ισοδυναμεί με παράνομη απόρριψη των αιτήσεών τους, η οποία αντιτίθεται στην αρχή της μη επαναπροώθησης της Σύμβασης του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, καθώς και της ευρωπαϊκής και διεθνούς νομοθεσίας.

Είναι η Τουρκία «ασφαλής τρίτη χώρα»;

Παρότι η Τουρκία έχει κυρώσει τη Συνθήκη για το Καθεστώς των Προσφύγων, μέχρι σήμερα την εφαρμόζει με «γεωγραφικά όρια». Αυτό σημαίνει ότι μόνο οι αιτούντες άσυλο που έρχονται από την Ευρώπη μπορούν να αναγνωριστούν ως πρόσφυγες από την Τουρκία. Όλοι οι υπόλοιποι εξ ορισμού δεν μπορούν να περιμένουν ούτε προστασία ούτε κοινωνική στήριξη, και μπορούν να ελπίζουν μόνο σε πολύ περιορισμένη πρόσβαση στην αγορά εργασίας και στις υπηρεσίες υγείας. Συνεπώς, η Τουρκία δεν μπορεί να θεωρείται «ασφαλής τρίτη χώρα», καθώς τέτοιες λογίζονται μόνον οι χώρες που εφαρμόζουν τη Συνθήκη του 1951 χωρίς κανένα περιορισμό. Οι πρόσφυγες που φτάνουν στην Ευρώπη διαμέσου της Τουρκίας δεν πρέπει να επιστρέφονται εκεί. Εξ αυτού του γεγονότος και μόνο προκύπτει ότι ο χαρακτηρισμός της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας είναι παράνομος.

Σύμφωνα με το Άρθρο 38 της Οδηγίας για τις Διαδικασίες Ασύλου, σε μια «ασφαλή τρίτη χώρα» οι πρόσφυγες πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να αιτούνται την αναγνώριση του προσφυγικού τους καθεστώτος και να απολαμβάνουν προστασίας όπως ορίζει τη Συνθήκη του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων. Κι ενώ η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες εμπλέκεται σε διαδικασίες που ορίζονται στην εν λόγω Συνθήκη στην Τουρκία, αυτές δεν οδηγούν στην απόδοση καθεστώτος προστασίας για τους πρόσφυγες από το τουρκικό κράτος. Οι τελευταίοι αποκτούν απλώς τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα επανεγκατάστασης της Υ.Α. και να μεταφερθούν έτσι σε κάποια άλλη χώρα (Άρθρο 62 του τουρκικού νόμου για το άσυλο).

Ανεξάρτητα από τη νομική εκτίμηση της κατάστασης, οι τελευταίες εβδομάδες στην Τουρκία σημαδεύτηκαν και από την εντατικοποίηση των εσωτερικών πολιτικών αντιπαραθέσεων. Η Τουρκία δεν είναι ούτε ασφαλής χώρα προέλευσης ούτε ασφαλής τρίτη χώρα για αυτούς που αναζητούν προστασία.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα της PRO ASYL (www.proasyl.de). Η μετάφραση στα ελληνικά είναι του Δημήτρη Ιωάννου.