Με αφορμή τη νέα τραγωδία στο Αιγαίο η αρθρογράφος της Pressenza, Ειρήνη Κοκκορού, γράφει το παρακάτω κείμενο, έχοντας ως έμπνευση γραπτά του Νικηφόρου Βρεττάκου.
35 σοροί- 17 γυναίκες- 11 παιδιά – 7 άνδρες- 2 ακόμη ναυάγια – 1 ακόμη είδηση[i]. Η φρίκη δεν έχει τέλος. Λυσσομανάει κάθε ξημέρωμα στο Αιγαίο. Το πρωί ο θάνατος απαιτεί το μερτικό του στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Οι άνθρωποι γίνονται αριθμοί. Η τραγωδία της ανθρώπινης ύπαρξης μια ακόμη αναφορά στα δελτία ειδήσεων.
Όλοι αυτοί οι νεκροί συμβολοποιούνται στο καθολικό σώμα του Ανθρώπου που μένει άθαφτο και άκλαυτο. Μοιάζει σαν να αρνούμαστε να το πενθήσουμε για να προχωρήσουμε με την πλευρά της ζωής. Αυτοστιγμή ξεχνάμε τούτα τα αγγελτήρια θανάτου. Καθηλωνόμαστε παγωμένοι και αδρανείς. Είναι ανάγκη να αντιδράσουμε μαζικά σε αυτή την εξόντωση του ανθρώπου από άνθρωπο. Η συνειδητοποίηση και η εγρήγορση έπονται της παραδοχής της απώλειας και του πένθους για ότι χάνουμε. «Είναι που κατάλαβα αυτόν τον τελευταίο καιρό ότι ο κόσμος είναι αρκετά μακριά από κείνο που ονειρευόμουνα πάντοτε. Αυτό μου στοιχίζει μια λύπη[..], έγραψε ο Νικηφόρος Βρεττάκος.
Μια ικανή αντίσταση στην επιπέδωση αυτής της ζωντανής φρίκης σε νεκρό τυπωμένο λόγο στυγνής καταγραφής είναι η ποιητική του ανθρώπου. Ο λόγος του Νικηφόρου Βρεττάκου μοιάζει να κυοφορεί μια νέα συνείδηση.
Το βιβλίο του «Δυο άνθρωποι μιλούν για την ειρήνη του κόσμου»[ii], είναι μια σειρά επιστολών στοχασμού του ποιητή που πρωτοδημοσιεύτηκαν το 1949. Εφτά γράμματα εμποτισμένα με έναν εξεγερμένο λυρισμό έναντι της μεγάλης σκιάς που κάλυπτε τον κόσμο μετά την ανακάλυψη της ατομικής βόμβας και την ρίψη της το 1945 στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Σήμερα, 67 περίπου χρόνια μετά την πρώτη του έκδοση, εξακολουθεί να αφυπνίζει. Τη «γλώσσα της ειρήνης» του Ν. Βρεττάκου «αυτή τη φωτεινή γλώσσα…την ήσυχη και μαλακή γλώσσα» πόσο ανάγκη την έχουμε και σήμερα!
Αποσπάσματα του λόγου του ποιητή θα μπορούσαν να είναι μνημόσυνο όλων αυτών των θυμάτων του τυφλού και βουβού πολέμου απέναντι στον Άνθρωπο. Μια προσπάθεια να αποκαθηλώσουμε τα πρόσωπα από τους αριθμούς καταγραφής τους που τα απο-προσωποιούν. Να τιμήσουμε τη θυσία τους στο όνομα μιας καλύτερης ζωής. Να τους προσδώσουμε την αξία για την οποία χάθηκαν και που, στο όνομα του κάθε προσώπου ξεχωριστά που έχασε τη ζωή του, έχουμε ευθύνη όλοι οι επιζήσαντες άνθρωποι να αγωνιστούμε. Την ευθύνη της αξίας του Ανθρωπισμού.
«Η Γης δεν είναι ένα σταυροδρόμι φτιαγμένο για να διασταυρώνουνε την καταστροφική παρουσία τους οι μηχανές του πολέμου. Αυτό που βαραίνει τη συνείδηση της ιστορίας πρέπει το συντομότερο να απαλλάξει τον κόσμο από το σκοτεινό βάρος του. Οι άνθρωποι που το πιστεύουν αυτό, μπορούν να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι, να ζεστάνουν τα χέρια τους στην ίδια φωτιά, να κοιτάζουν τον ήλιο από το ίδιο παράθυρο. Γιατί στο βάθος είναι όλοι φίλοι του ίδιου πολιτισμού και ο πολιτισμός είναι ένας για όλους. Αρκεί να μας ενδιαφέρει όλους η υλική και ηθική αποκατάσταση του ανθρώπου μέσα σ΄ έναν κόσμο ειρήνης. […] δεν υπάρχει πιο υπερβατική έννοια από την έννοια του ανθρώπου μέσα στον κόσμο. Ο προσανατολισμός του ανθρώπου στον άνθρωπο είναι ο πιο δικαιωμένος και ο πιο βέβαιος προσανατολισμός[..]. Κι όμως η ιστορία δεν είναι παρά μια πορεία ασέβειας σε βάρος του ανθρώπου[..] έχουμε υποχρέωση να σκεφτούμε σοβαρότερα από κάθε άλλη φορά. Να σκεφτούμε με την ψυχή μας, να μιλήσουμε με την ψυχή μας, να βαδίσουμε με την ψυχή μας. Η νέα συνείδηση πρέπει να γίνει η αφετηρία, η κορφή και το όπλο του πνεύματος. Να προλάβουμε, όχι μόνο μιαν άμεση καταστροφή, αλλά και την επανάληψη κάθε καταστροφής. Να σταθούμε όρθιοι ανάμεσα σε δυο αντιμέτωπα όπλα. Να σταθούμε σαν ένας φίλος ανάμεσα σε δύο εχθρούς και αμβλύνοντας την οξύτητα να επιβάλλουμε τον άνθρωπο[..]. Και πάλι θα σου μιλήσω για νέα συνείδηση και για τη συνέπεια αυτής της νέας συνείδησης που είναι η νέα ευθύνη. Αν σταθούμε και παρατηρήσουμε με περισσότερη προσοχή, θα ιδούμε ότι ο άνθρωπος αποτελεί το κύριο μέρος της πληρότητας του κόσμου μέσα στον οποίο έχουμε γεννηθεί. Ο άνθρωπος είναι το μόνο ορόσημο που μπορεί να σημειωθεί σαν αρχή ή σαν τέλος μέσα στον ίλιγγο της αβύσσου. Εμείς οι άνθρωποι που σκεφτόμαστε θα έπρεπε κιόλας να΄χαμε προχωρήσει. Θα ΄πρεπε κιόλας να το είχαμε ειπεί: «Η δική μας πατρίδα είναι ο άνθρωπος».
[i] Η είδηση αφορά στη διπλή τραγωδία της 22ης Ιανουαρίου στο Αιγαίο με θύματα πρόσφυγες, ανάμεσά τους και παιδιά,σε ναυάγιο βορειοανατολικά της Καλολύμνου.
[ii] Νικηφόρος Βρεττάκος, Δυο άνθρωποι μιλούν για την ειρήνη του κόσμου, εκδόσεις ποταμός 2012.Το βιβλίο έχει μεταφραστεί και στα αγγικά πό τονελληνιστή Ντέιβιντ Κόνολι.
