Ο νόμος 3869/2010 για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, γνωστός και ως «νόμος Κατσέλη», προέβλεπε την εξαίρεση της πρώτης κατοικίας του δανειολήπτη από την υπό ρευστοποίηση περιουσία του. Προέβλεπε επίσης την αναστολή διαταγών πληρωμής από τη στιγμή της κατάθεσης στο ειρηνοδικείο της αντίστοιχης αίτησης ενώ η αποπληρωμή των τραπεζικών οφειλών ολοκληρώνεται από 4 ως 20 έτη, ώστε ο υπερχρεωμένος πολίτης να απαλλαγεί από το μεγάλο πρόβλημα των ληξιπρόθεσμων οφειλών και της υπερχρέωσης και να επανέλθει στην υγιή συναλλακτική συμπεριφορά με τις τράπεζες. Σε εξειδικευμένες περιπτώσεις προβλέπεται πλήρης απαλλαγή από όλα τα τραπεζικά χρέη του δανειολήπτη, όταν συντρέχουν μακροχρόνια ανεργία ή μακροχρόνια προβλήματα υγείας ή άλλα παρόμοιας σοβαρότητας προβλήματα (άρθρο 8 παρ. 5). Ο εν λόγω νόμος έχει πάρει πολλές παρατάσεις με την τελευταία να δίνει ισχύ έως το τέλος του 2015.
Στο δε νόμο 4336/2015 Παρ. Β’ του άρθρου 3 με ισχύ από την 19η Αυγούστου 2015 υπάγονται όλα τα φυσικά πρόσωπα (μισθωτοί, άνεργοι, ελεύθεροι επαγγελματίες, πρώην έμποροι. κλπ) που ναι μεν δε διαθέτουν πτωχευτική ικανότητα κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης υπαγωγής και δεν τελούν υπό πτώχευση αλλά τελούν σε γενική και μόνιμη αδυναμία εξυπηρέτησης των οφειλών τους. Επιπλέον διευρύνεται το πεδίο εφαρμογής των διατάξεων του ν. 3869/2010 και σε ρύθμιση βεβαιωμένων οφειλών (υπό προϋποθέσεις) προς το Δημόσιο, τη Φορολογική Διοίκηση, τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α’ και Β’ βαθμού και τους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης.
Δεδομένης της αναταραχής που δημιουργήθηκε με την αρ. 148/10/5.10.2015 απόφαση της Τράπεζας της Ελλάδας (ΦΕΚ 2289/15-10-2015) θα ήταν σωστό για αποφυγή σύγχυσης και πανικού να διευκρινίσουμε ότι αποτελεί μία «διαχειριστική» απόφαση όπου κατά κύριο λόγο:
• Ανταποκρίνεται στον ψηφισμένο κώδικα δεοντολογίας των τραπεζών Ν. 4336/2015 (3ο Μνημόνιο) όπου τις υποχρεώνει (τις τράπεζες) να προχωρήσουν σε ιεράρχηση των δανείων τους και εντός 15 ημερών από τη δημοσίευση του ΦΕΚ να στείλουν τα κριτήρια ιεράρχησης στην ΤτΕ.
• Η προθεσμία – διατήρηση των 30 ημερών δεν συνεπάγεται επίσπευση αναγκαστικών μέτρων, καθώς ούτως ή άλλως το χρονικό διάστημα που θα απαιτείται για την ολοκλήρωση όλων των σταδίων του Κώδικα είναι περίπου 9 μήνες.
Η εμπειρία δείχνει ότι πολλές οργανώσεις παρέχουν δωρεάν συμβουλές ενώ κρίνεται απαραίτητη για δικαστική συνδρομή η συμβολή εξειδικευμένων δικηγόρων σε θέματα πρώτης κατοικίας. Επιπροσθέτως, η ένταξη – για όσους πληρούν τα κριτήρια – σε προγράμματα όπως αυτά της Ανθρωπιστικής Κρίσης, ΤΕΒΑ, Ελάχιστο Κοινωνικό Εισόδημα, κλπ βοηθάει κατά την ακρόαση στα δικαστήρια, ενώ απαιτείται ιδιαίτερη τεκμηρίωση για τα έξοδα διαβίωσής τους και τις δαπάνες τους σε λογαριασμούς κοινής ωφελείας.
Το κρίσιμο σημείο επομένως από το 2016 και μετά, είναι η διαχείριση των «κόκκινων» δανείων αλλά και του «νόμου Κατσέλη» όπου προβλέπεται να αντικατασταθούν από ένα αναμορφωμένο πτωχευτικό δίκαιο τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τα φυσικά πρόσωπα. Υπό αυτό το πρίσμα, τόσο οι δανειολήπτες και οι οργανώσεις τους όσο και η κοινωνία των πολιτών εν συνόλω, θα πρέπει να έχουν ενεργό ρόλο στις διαβουλεύσεις και τις κινητοποιήσεις δεδομένου ότι οποιοδήποτε και αν είναι το νέο πλαίσιο θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη και τους νέους φτωχοποιημένους δανειολήπτες που είναι σίγουρο ότι θα προκύψουν μέσα στο επόμενο διάστημα, διατηρώντας όλες τις πρόνοιες του «νόμου Κατσέλη». Και αυτό γιατί δεν αντέχουμε να ζήσουμε σκηνές Πορτογαλίας με τις τράπεζες και τα πιστωτικά ιδρύματα να πετούν έξω από τα σπίτια τους ανήμπορους ανθρώπους και να έχουμε ακόμα περισσότερους αστέγους στα πάρκα και τους δρόμους. Για όλους εμάς το ζήτημα της πρώτης κατοικίας είναι σημαντικό στους κοινωνικούς αγώνες και θα πρέπει να είμαστε όλοι μαζί, ανεξαρτήτως πολιτικής ή ιδεολογικής κατεύθυνσης.
Σημείωση: μετά από επικοινωνία με αναγνώστες/στριες που προσπάθησαν να ενταχθούν μέχρι σήμερα στο νόμο Κατσέλη σας ενημερώνουμε ότι οι δικηγορικοί σύλλογοι της χώρας έχουν προτείνει τιμοκατάλογους για την αποφυγή αισχροκέρδειας στην παροχή υπηρεσιών και είναι καλό να τους συμβουλευθείτε πριν αποφασίσετε πού θα αναθέσετε την υπόθεσή σας.
