Interview by Domenico Musella and Anna Polo. The Greek translation of this article appears after the English version.
Greece is permanently in the spotlight at the moment and the hashtag #greferendum is trending. We will go deeper into the issue with Marianella Kloka, member of the organisation World without Wars and Violence.
Let’s start with the most pressing issue: the referendum on the 5th of July. Can you tell us the question that the people will be asked?
As written in the act of parliament, the people who go to vote must give their view regarding the two documents prepared by the “institutions” (which is what the Troika is being called these days in Greece: the European Commission, the European Central Bank and the IMF). These documents sent on the 25th of June are the “European” response to the proposals of economic reforms driven by the Tsipras government for the period of July 2015 to March 2016. If the electorate is in favour they will vote yes and if not they will vote no.
The central point of contention is the reform programme to get the money that allows us to pay the famous “debt” of the Greek state and in order to have a primary surplus[i]. Those who vote will therefore have to inform themselves and read the documents. From my point of view, they should also make an effort to read the government’s proposals too. We are talking about 30 pages between the institutions’ and Greek government’s texts.
Does it seem feasible that people will read 30 pages about economics?
When the people start to read the pages, they will realise that these are not abstract or excessively technical concepts: it’s enough to keep a bit of concentration and attention for a couple of hours. What impresses me is that in the home of democracy there hasn’t been a referendum since 1974 and that the first one after such a long time has to do with economic matters. In addition, I wonder if the economy is really a matter exclusively for experts? Some say that in any case the media have dedicated ample space to the topics about which people will be consulted. It’s a consultation that places everything – institutions, government, media and citizens – in front of their own responsibilities. I hope in any case that the referendum happens, given that in 2011 a similar referendum was suspended at the last minute and ended up with a replacement Prime Minister who was previously a banker. Another unknown that should be considered is if the European institutions will wait for a successful outcome on the 5th of July or if they will keep the time scale for ratifying the agreements to the 30th of June as previously planned? And supposing that they wait, how will they react in the case of a no vote?
To give citizens the chance to be heard is undoubtedly an interesting option. Has there been in recent months other positive initiatives carried out by the Tsipras government?
After so many dark years, such financial oppression and betrayal by the previous governments, it’s normal that people should want something different. They want a government that can rebuild trust, a government that frequently consults the population, that manages debt and the waste of public money better, that installs a more equitable financial system and that respects human rights giving priority to education, health and culture. A government that moreover doesn’t support direct or indirect fascism.
Since January until now, Alexis Tsipras has carried out some symbolic gestures consistent with his promises and convictions and has made some very interesting concrete measures.
First of all, Tsipras has shown a complete change of style, refusing to swear an oath in front of the highest authority of the Orthodox Church, but nevertheless keeping a reciprocal respect. In addition his first act in authority was to pay homage to the fallen of the Greek resistance to German war-time occupation.
In terms of concrete measures, I’d like to give a few that are for me especially significant. I think that the abolition of a 5 euro charge in order to gain access to treatment in public hospitals, the re-hiring of the cleaners at the ministry of Economics who had been fired during the Samaras government and that in the months previously had been camping out in protest in front of the building, as well as the reopening of the public radio and television station, ERT, Also the new rules for the behaviour of the police in demonstrations that no longer have special forces nor plain-clothes agents, as well as the possibility to reach parliament for those who want to protest. Other important options were putting ministries into the hands of academic experts, arrests of famous people for corruption and favouritism and the possibility for ordinary people to proportionally reduce their debt to the State, eliminating the law of the previous government that took debtors money directly from their current accounts. They approved a law that improved the conditions of detention in some specific cases, they are discussing in parliament a proposal about civil unions for homosexuals and they approved measures to give citizenship to second generation immigrants. In addition I have noticed an important opening towards civil society, a more human reception, respecting international law regarding refugees and migrants arriving in Greece.
There is still a lot to do in relation to waste and public administration, as well as the reduction in military spending and access to the public health service for millions of people who are excluded for economic reasons. It’s also necessary to open channels of greater contact with social movements.
What do you mean precisely?
There are interesting signs that show the will of the government to open channels for participation: for example, through the initiative of the General Secretary for Immigration, a very specific collaboration was opened by civil society with private money to build places to welcome refugees escaping from wars, above all, minors. In this extremely critical moment, in positive initiatives such as the formation of the Audit Commission to examine debt, access should be given to civil society and participation that is not yet forthcoming. I think that the issue of support and the contribution of social movements which is key right now has not yet been understood or correctly dealt with by the government.
In your opinion, how will the coming days be from here until the referendum?
As I said before, people have got a lot to study. The last experience of an election campaign showed us how the mass media tried to terrorise and blackmail the population, painting apocalyptic pictures in the case of a vote for Syriza. I don’t think that the last few months have been catastrophic, above all thinking about where we came from. Surely some media will try to repeat the same operation, but the people must create their defence mechanisms against this attack and select the correct information on TV. It would be interesting if families and friends would meet to study and exchange opinions about the referendum, until reaching a coherent and conscious decision. Fear is surpassed through knowledge.
[i] A primary surplus is obtained when the State manages to generate more income than its expenses, net of loan repayments and interest.
Greek version:
Δημοψήφισμα στην Ελλάδα: “Η οικονομία δεν είναι θέμα των ειδικών”
Η Ελλάδα είναι διαρκώς στο προσκήνιο αυτές τις μέρες κυρίως γι’ αυτό που αρκετοί ονομάζουν “Greferendum”. Θα προσπαθήσουμε να εμβαθύνουμε στο θέμα με την Μαριανέλλα Κλώκα, μέλος της διεθνούς ανθρωπιστικής οργάνωσης Κόσμος χωρίς πολέμους και βία στην Ελλάδα.
Ας ξεκινήσουμε με το πιο επίκαιρο θέμα: το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου. Μπορείς να μας εξηγήσεις τι ζητιέται από τον κόσμο με αυτήν την αφορμή;
Όπως έχει αναρτηθεί στην ημερήσια διάταξη της Βουλής ο κόσμος που θα πάει να ψηφίσει θα κληθεί να έχει διαβάσει τα δύο κείμενα, που έχουν διαμορφώσει οι Θεσμοί. Τα κείμενα αυτά που εστάλησαν στις 25 Ιουνίου, αποτελούν την απάντηση της “Ευρώπης” στις οικονομικές προτάσεις που είχαν προηγουμένως υποβληθεί από την κυβέρνηση Τσίπρα, για την περίοδο Ιούλιος 2015 – Μάρτιος 2016. Αν οι ψηφοφόροι είναι σύμφωνοι με τα μέτρα των Θεσμών, θα ψηφίσουν ΝΑΙ. Αν δεν είναι σύμφωνοι με τα μέτρα των Θεσμών, θα ψηφίσουν ΟΧΙ.
Ο βασικός πυρήνας της ερώτησης αφορά το από πού θα βρεθούν χρήματα για να πληρωθεί το περίφημο ελληνικό “χρέος” και να υπάρχει κι ένα πρωτογενές πλεόνασμα. Αυτός λοιπόν που καλείται να ψηφίσει, πρέπει να διαβάσει τα δυο κείμενα. Κατά τη δική μου γνώμη πρέπει να κάνει μια ακόμα προσπάθεια: να διαβάσει και την πρόταση της κυβέρνησης. Μιλάμε για ένα σύνολο περίπου 30 σελίδων, μεταξύ των κείμενων των Θεσμών και της κυβέρνησης.
Σου φαίνεται εφικτό να διαβάσει ο κόσμος 30 σελίδες οικονομίας;
Αν ο κόσμος ξεκινήσει να διαβάζει τις σελίδες, θα αντιληφθεί ότι δεν πρόκειται για τόσο θεωρητικά θέματα ούτε τόσο ιδιαίτερα τεχνικά: αρκεί νομίζω, ένα δίωρο, κατά το όποιο θα διατηρήσει κάνεις τη συγκέντρωση και την προσοχή του. Αυτό που είναι πραγματικά εντυπωσιακό, είναι να σκεφτεί κανείς ότι στην πατρίδα της δημοκρατίας, έχει να γίνει δημοψήφισμα από το 1974, και ότι το πρώτο που γίνεται μετά από τόσα χρόνια αφορά ζητήματα οικονομίας. Από την άλλη όμως αναρωτιέμαι: αλήθεια η οικονομία αφορά μόνο τους ειδικούς; Κάποιοι ήδη λένε ότι εδώ και τόσο καιρό τα ΜΜΕ έχουν αφιερώσει άπειρο χρόνο πάνω στα θέματα που ο κόσμος θα κληθεί να εκφράσει την γνώμη του. Νομίζω ότι αυτό το δημοψήφισμα μας φέρνει όλους προ των ευθυνών μας: τους Θεσμούς, την Κυβέρνηση, τα ΜΜΕ, τους πολίτες. Ελπίζω, σε κάθε περίπτωση, να γίνει, καθώς την τελευταία φορά που η κυβέρνηση Παπανδρέου έκανε αντίστοιχη κίνηση, ακυρώθηκε την τελευταία στιγμή και βρεθήκαμε με Πρωθυπουργό έναν πρώην Τραπεζίτη. Άλλη μια παράμετρος είναι αν οι Θεσμοί θα περιμένουν μέχρι τις 5 Ιουλίου ή αν θα διατηρήσουν την ημέρα λήξης της διαπραγμάτευσης, δηλαδή την 30η Ιουνίου. Και ακόμα μια παράμετρος: αν τελικά δώσουν παράταση και ο λαός ψηφίσει ΟΧΙ, ποια θα είναι η αντίδραση τους;
Το να δίνεις δυνατότητα στον κόσμο να εκφραστεί είναι μια σημαντική επιλογή. Υπάρχουν άλλες ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες που πήρε αυτό το διάστημα η κυβέρνηση Τσίπρα;
Μετά από τόσα χρόνια μέσα στο σκοτάδι, τις φοροεπιδρομές και την προδοσία από την πλευρά των προηγούμενων κυβερνήσεων είναι απόλυτα κατανοητό ο κόσμος να επιζητά κάτι διαφορετικό. Θέλει μια κυβέρνηση που να μπορέσει να αποκαταστήσει την πίστη του στον Κοινοβουλευτισμό, που να τον συμβουλεύεται ανά τακτά διαστήματα, που να καταφέρει να διαχειριστεί καλύτερα τα χρέη και τις σπατάλες του δημόσιου χρήματος, που να εφαρμόσει ένα δικαιότερο φορολογικό σύστημα, που να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα δίνοντας προτεραιότητα στην υγεία, την εκπαίδευση και τον πολιτισμό. Μια κυβέρνηση που δεν θα υποστηρίζει άμεσα η έμμεσα τον φασισμό.
Από τον Ιανουάριο μέχρι σήμερα ο Αλέξης Τσίπρας έκανε ορισμένες συμβολικές κινήσεις σε συμφωνία με τις υποσχέσεις και τις πεποιθήσεις του και πήρε μερικά συγκεκριμένα μέτρα σε πολύ ενδιαφέρουσα κατεύθυνση.
Αρχικά πήρε πολιτικό όρκο αντί του θρησκευτικού, διατηρώντας πολύ καλές σχέσεις με τον Αρχιεπίσκοπο. Η πρώτη του επίσκεψη ως Πρωθυπουργός ήταν στο σκοπευτήριο της Καισαριανής για να τιμήσει τα θύματα επί γερμανικού φασισμού στον Β’ παγκόσμιο πόλεμο.
Αναφορικά με πιο συγκεκριμένα μέτρα, παραθέτω μερικά που μου φαίνονται ιδιαίτερα σημαντικά και συμβολικά. Η κατάργηση του πεντάνευρου στα δημόσια νοσοκομεία, η επαναπρόσληψη των καθαριστριών στο Υπουργείο Οικονομικών, η επαναλειτουργία της Ελληνικής Ραδιοτηλεόρασης. Και στη συνέχεια, τα νέα αντανακλαστικά της ελληνικής αστυνομίας όσον αφορά τις διαδηλώσεις στο κέντρο της Αθήνας, που σήμερα μπορούν να φτάσουν χωρίς κιγκλιδώματα και συγκρούσεις μέχρι το Κοινοβούλιο. Την τοποθέτηση ανθρώπων που κατέχουν το αντικείμενο του Υπουργείου τους, ορισμένοι είναι και ακαδημαϊκοί, μερικές ηχηρές συλλήψεις μεγάλο-οφειλετών του Δημόσιου, την ίδια στιγμή που δόθηκε η ευκαιρία στο μέσο πολίτη να ρυθμίσει τους φόρους του με 100 δόσεις αλλά και την κατάργηση της “αρπαγής” του μισθού ή της σύνταξης σε περίπτωση χρέους προς τρίτους. Συνεχίζω με τη ψήφιση νομοθεσίας για τις φυλακές, την κατάθεση νομοσχεδίου στη Βουλή για το σύμφωνο συμβίωσης για τα ζευγάρια του ιδίου φύλου ως και την πρόσφατη ψήφιση του νόμου για την ιθαγένεια των παιδιών μεταναστών δεύτερης γενιάς.
Υπάρχουν ακόμα πολλά να γίνουν, όσον αφορά τις σπατάλες του δημόσιου, τη διοίκησή του, τη μείωση των στρατιωτικών δαπανών και την απρόσκοπτη πρόσβαση των εκατομμυρίων ανασφάλιστων ανθρώπων στο εθνικό σύστημα υγείας. Επίσης είναι αναγκαίο να ανοίξουν μεγαλύτερα κανάλια επικοινωνίας με τα κοινωνικά κινήματα.
Σε τι ακριβώς αναφέρεσαι;
Εμφανίζονται ορισμένα ενδιαφέροντα αντανακλαστικά που δείχνουν την πρόθεση της κυβέρνησης να ανοίξει κανάλια συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών: για παράδειγμα μετά από πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματέως Μετανάστευσης ξεκίνησε μια συνεργασία πολύ συγκεκριμένη με τη σύμπραξη της κοινωνίας των πολιτών και ιδιωτικών κεφαλαίων για τη δημιουργία δομών στέγασης προσφύγων, ιδίως ασυνόδευτων ανηλίκων παιδιών. Αυτή την πολύ σημαντική στιγμή, ορισμένες πρωτοβουλίες πολύ σημαντικές, όπως για παράδειγμα η Επιτροπή Αλήθειας Χρέους, οφείλουν να δώσουν στην κοινωνία των πολιτών πρόσβαση αλλά και συμμετοχή. Νομίζω πως το θέμα της υποστήριξης και της συνεισφοράς των κοινωνικών κινημάτων δεν έχει ακόμα αξιοποιηθεί από την κυβέρνηση.
Πώς θα είναι οι επόμενες μέρες μέχρι το δημοψήφισμα;
Όπως είπα και πριν ο κόσμος πρέπει να μελετήσει. Η εμπειρία που είχαμε την τελευταία προεκλογική περίοδο μας έδειξε πόσο πολύ προσπάθησαν τα mainstream ΜΜΕ να τρομοκρατήσουν και να εκβιάσουν τον κόσμο, απειλώντας με σενάρια Αποκάλυψης σε περίπτωση νίκης του ΣΥΡΙΖΑ. Δε νομίζω ότι οι τελευταίοι μήνες υπήρξαν καταστροφικοί, ειδικά αν σκεφτεί κανείς τι ζούσαμε νωρίτερα. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι ορισμένα ΜΜΕ θα επιχειρήσουν να κάνουν το ίδιο και τώρα. Όμως ο κόσμος οφείλει να δημιουργήσει τους δικούς του μηχανισμούς άμυνας απέναντι σε αυτήν την επίθεση και να διαλέξει από τα ΜΜΕ την ουσιαστική και σωστή πληροφορία. Θα είχε πολύ ενδιαφέρον να μαζευτούν οι οικογένειες, οι φίλοι, οι φίλες για να μελετήσουν, να ανταλλάξουν σκέψεις και απορίες γύρω από το δημοψήφισμα, μέχρι να καταλήξουν σε μια απόφαση που να τους δίνει συνοχή. Άλλωστε, η γνώση νικά το φόβο.
